Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo podržao inicijativu za vraćanje kamene table na Fatihovom mostu

Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo podržao je inicijativu za vraćenje kamene ploče na Fatihovom mostu u mjestu Šarampov u Prijepolju.

Kako je navedeno u zvaničnom odgovoru koji je Zavod još u februaru ove godine dostavio opštinskoj upravi Prijepolja, na mjestu postojećeg kamenog mosta ovdje je postojao drveni most, zadužbina Sultana Mehmeda Fatiha iz druge polovine 15. vijeka.

“Imajući u vidu značaja koji ovaj most ima kako za nacionalnu zajednicu Bošnjaka, tako i za opštinu Prijepolje, kao i istorijske podatke o izgradnji mosta na ovom mjestu, podržavamo inicijativu BNV-a za vraćanje kamene ploče na kojoj je upisan podatak o vremenu završetka izgradnje mosta započete 1886. godine”, navodi se u dopisu Opštini Prijepolje.

Kako se predočava u tom aktu današnji most je izgrađen 1948. godine na preostalim kamenim kulama iz 1886. godine jer je prethodni most koji je završen 1909. godine poručen tokom Prvog i Drugog svjetskog rata, kao i na činjeniu da je prije kamenog mosta ovdje bio drveni most, zadužbina Sultana Mehmeda Fatiha, iz druge polovine 15. vijeka.

“Smatramo da bi na odgovarajuem mjestu trebalo postaviti info tablu sa provjerenihm historijskim podacima i prikladnim ilustracijama/fotografijama kroz vrijeme”, navela je vd direktora Zavoda mr Katarina Grujović Brković.

– Jedini sačuvani artefakt o viševjekovnom postojanju mosta

Bošnjačko nacionalno vijeće je danas potvrdilo da je Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo podržao  inicijativu Vijeća za vraćanje kamene ploče na Fatihov most u Šarampovu, opština Prijepolje koja sadrži podatak o posljednjoj obnovi mosta tokom osmanske vladavine.

Kako se podsjeća Bošnjačko nacionalno vijeće je u decembru 2020. godine uputilo inicijativu Opštini Prijepolje da kamen-temeljac/ploča koji govori o izgradnji mosta na rijeci Lim u Prijepolju u naselju Šarampov iz 1909. godine bude ugrađen u pomenuti most za vrijeme rekonstrukcije koja je u toku.

Nakon rušenja mosta 1915. godine, pomenutu kamenu ploču je u Limu pronašao Murat Avdagić i kasnije, tridesetih godina prošlog vijeka, uzidao u zid svoje kuće, gdje se i sada nalazi.

“S obzirom da je to jedini sačuvani artefakt i znamenje koje svjedoči o viševjekovnom postojanju ovog mosta preko rijeke Lim u Prijepolju, Bošnjačko nacionalno vijeće smatra da je naročito važno da se ova kamena ploča ugradi u Fatihov most u Šarampovu, čime bi na značaju dobilo ne samo naselje Šarampov već i cijela opština Prijepolje”, ističu iz predstavničkog tijela Bošnjaka u Srbiji.

Izvršni odbor Bošnjačkog nacionalnog vijeća nedavno je i utvrdio prijedlog odluke u kojem se za most u naselju Šarampov, opština Prijepolje utvrđuje tradicionalni naziv – „Fatihov most“.

– Dokumenti iz osmanskih arhiva potvrdili autentičnost 

Most u naselju Šarampov u opštini Prijepolje podignut je u 15. vijeku za vrijeme vladavine osmanskog sultana Mehmeda II Fatiha. Most je tokom svoje viševjekovne historije puno puta rušen i obnavljan, a trenutno se nalazi u fazi rekonstrukcije.

Većina dokumenata koji potvrđuju da je objekat pod nazivom „Veliki most“ u Prijepolju podigao osmanski sultan Mehmed II Fatih se nalaze u istanbulskom državnom arhivu, a među najznačajnijim su Osmanski popis ušuržija u kazi Prijepolje u Hercegovačkom sandžaku i Sumarni katastarski popis sandžaka Bosna 1468/69.

Iz podataka dostupnih u sačuvanim dokumentima zaključuje se da je sultan Mehmed II Fatih naložio podizanje mosta u Prijepolju sredinom 15. vijeka, a da je most izgrađen oko 1463. godine.

lim.kopru.tamiri.MAD_22353

Istraživač i publicista dr Nadir ef. Dacić došao je do autentičnih izvora o izgradnji i popravci Fathovog mosta na Limu. On je objavio autentične dokumente iz Osmanskog arhiva – Državni arhivi Predsjedništva Republike Turke, Klasifikacija poreza i finansija (TC. CUMHURBAŞKANLIĞI DEVLET ARŞİVLERİ OSMANLI ARŞİVİ MALİYEDEN MÜDEVVER DEFTERLERİ TASNİFİ MAD d. 22353, s. 17____9. Görüntü).

Kako je na osnovu tih dokumenata napisao Dacić most na Limu u Šarampovu pominje se i 1485. godine u opširnom popisu hercegovačkog sandžaka za vilajet Prijepolje, u kome se kaže da je “zajednica od 11 hrišćana bila zadužena za održavanje mosta na Limu, koji je podigao sultan Mehmed Fatih”.

“U opisu Katarina Zena iz 1550. godine govori se o drvenom mostu na Limu, a već 1580. godine Pavle Kontarini prenoći u Prijepolju i kaže da “most bješe skrhan i moradoše se barkom prevesti”. Turski putopisac Evlija Čelebija u svom putopisu iz 1664. godine, nazivajući ga Fatihov most, naveo je da se ‘prihodi od kirija’, zadužbina Ibrahim-paše, troše za održavanje ovog mosta. Poslije skoro dva vijeka, tačnije 1853. godine, pojaviće se zapis o drvenom mostu na Limu, koji je podignut te godine a ‘čuvala ga je turska vojna posada'”, naveo je Dacić u svom autorskom tekstu s kojim je inicirao postavljanje autentične table na novosagrađenom mostu na ulazu u Prijepolje.

Dr. Nadir ef. Dacić (Foto: Privatni arhiv, fb)

On je za SNews ukazao da je kamena ploča u most bila ugrađena 1909. godine, prilikom rušenja mosta 1915. godine kada se povlačila srpska i crnogorska vojska, nađena u Limu od strane Muaata Avdagića i nakon toge ugradio je u zid svoje kuće koja i danas tu stoji.

“Razgovarao sam sa potomcima vlasnika te kuće i oni su, u ovom slučaju, ako opštinske vlasti dozvole, saglasni da se skine s kuće i ponovo ugradi u most”, rekao je Dacić za SNews.

Fatih Sultan Mehmed Köprüsü_Yıldırım.Ağanoğlu

U knjizi “Bosna-İstanbul Yolunda Bir Sancak Şehri 1465-1877” (Sandžački grad na putu Bosna-Istanbul 1465-1877), autora H. Yıldırım Ağanoğlua, na više mjesta se spominje Fatihv most.

Prem tim izvorima prva popravka Fatihovog mosta u Prijepolju bila je 1579. godine, za vrijeme sultan Murata 3.(1574-1595), kada se izlio Lim, a “polovina kasabe ostala pod vodom”.

Most Fatih Sultan Mehmeda u Šarampovu tokom historije bio je jedno od najvažnijih strateških mjesta na putu od Bosne za Istanbul.

Opštinska uprava Prijepolja se još nije oglasila povodom ovog mišljenja Zavoda i inicijative da se ponovo ugradi kamena ploča na Fatihovom mostu.