UNODC-ov Svjetski izvještaj o drogama za 2022.:Rekordan porast proizvodnje kokaina, oko 284 miliona ljudi širom svijeta koristilo drogu

U izvještaju, koji je objavljen danas, takođe se detaljno opisuje rekordan porast proizvodnje kokaina, širenje sintetičkih droga na nova tržišta i kontinuirani nedostaci u dostupnosti liječenja odzavisnosti, posebno za žene.

Prema izvještaju, oko 284 miliona ljudi širom svijeta starosti od 15 do 64 godine je koristilo drogu u 2020. godini, što predstavlja povećanje od 26 posto u prethodnoj deceniji. Mladi ljudi više koriste droge, pri čemu je nivoupotrebe danas u mnogim zemljama veći nego što je to bio slučaj sa prethodnom generacijom. U Africi i Latinskoj Americi osobe mlađe od 35 godina predstavljaju većinu ljudi koji se liječe od poremećaja upotrebe droga.

Globalno, izvještaj procenjuje da je 11,2 miliona ljudi širom svijeta ubrizgavalo drogu. Oko polovine tog broja živelo je sa hepatitisom C, 1,4 miliona je živelo sa HIV-om, a 1,2 miliona je živelo sa obe pomenute bolesti.

Svjetski izveštaj o drogama i dodatni sadržaj dostupni su ovdje: https://wdr.unodc.org/

Reagujući na ove nalaze, izvršni direktor UNODC-a Ghada Waly je izjavila da cifre za proizvodnju i zaplijenu mnogih nedozvoljenih droga dostižu rekordne visine dok u isto vrijeme globalne vanredne situacije produbljuju ranjivosti.

“Istovremeno, pogrešna shvatanjau vezi sa veličinom problema i pridruženim štetnostima lišavaju ljude nege i lečenja i navode mlade ljude ka štetnom ponašanju. Moramo da posvetimo neophodne resurse i pažnju rešavanju svakog aspekta svetskog problema sa drogom, uključujući tu i pružanje nege zasnovane na dokazima svima kojima je potrebna, i moramo da unapredimo bazu znanja o tome u kojoj su vezi nedozvoljene droge sadrugim hitnim izazovima, kao što su sukobi i degradacija životne sredine”, navelaa je Waly.

U izvještaju se dodatno naglašava značaj podsticanja međunarodne zajednice, vlada, civilnog društva i svih zainteresovanih strana da preduzmu hitne korake za zaštitu ljudi, uključujući jačanje prevencije i lečenja upotrebe droge i hvatanje u koštac sa nezakonitim snabdevanjem drogom.

–Rane indikacije i efekti legalizacije kanabisa

Čini se da je legalizacija kanabisa u Severnoj Americi povećala svakodnevnu upotrebu kanabisa, posebno potentnih proizvoda od kanabisa i naročito među mlađim punoljetnim osobama. U vezi sa tim je zabilježeno i povećanje broja osoba sa psihijatrijskim poremećajima, broja samoubistava i hospitalizacija. Legalizacija je takođe povećala poreske prihode i generalno smanjila stopu hapšenja zbog posjedovanja kanabisa.

Kontinuirani rast proizvodnje i krijumčarenja narkotika

Proizvodnja kokaina bila je na rekordno visokom nivou u 2020. godini, uz rast od 11posto u odnosu na 2019. godinu na1.982 tone. Zaplijene kokaina takođe su porasle, uprkos pandemiji Kovida-19, na rekordnih 1.424 tone u 2020.

Skoro 90 posto kokaina zaplijenjenog na globalnom nivou u 2021. je krijumčareno u kontejnerima i/ili morskim putem. Podaci o zaplijnama nagovještavaju da se trgovina kokainom širi i na druge regione izvan glavnih tržišta Sjeverne Amerike i Evrope, sa povećanim nivoom krijumčarenja u Afriku i Aziju.
Trgovina metamfetaminom nastavlja geografski da se širi, a 117 zemalja prijavljuje zaplijene metamfetamina u periodu 2016.-2020. naspram 84 u periodu 2006.-2010. U međuvremenu, količine zaplijenjenog metamfetamina porasle su pet puta između 2010. i 2020. godine.

Proizvodnja opijuma širom svijeta porasla je 7 procenata između 2020. i 2021. godine i iznosi 7.930 tona – pretežno zbog povećanja proizvodnje u Avganistanu. Međutim, veličina zasada opijumskog maka na svijetu pala je za 16 procenata na 246.800 hektara u istom periodu, konstatira se u izvještaju.

–Glavni trendovi droge po regionima

U mnogim zemljama Afrike i Južne i Centralne Amerike, najveći broj ljudi na liječenju od poremećaja nastalih upotrebom droga je tu prije svega zbog poremećaja nastalih upotrebom kanabisa. U Istočnoj i Jugoistočnoj Evropi i u Centralnoj Aziji, ljudi se najčešće liječe od poremećaja usljed upotrebe opioida.

U Sjedinjenim Američkim Državama i Kanadi, smrtni slučajevi predoziranjem, pretežno kao posljedica epidemije nemedicinske upotrebe fentanila, nastavljaju da obaraju rekorde. Preliminarne procjene u SjedinjenimAmeričkim Državama ukazuju na više od 107.000 smrtnih slučajeva predoziranja drogom u 2021. godini, što je porast u odnosu na skoro 92.000 u 2020. godini.

Na dva najveća tržišta metamfetamina zaplijene se povećavaju – porasle su za 7 procenata u Sjevernoj Americi u odnosu na prethodnu godinu, dok su u Jugoistočnoj Aziji porasle za 30 posto u odnosu na prethodnu godinu, što je rekordno visok nivo u oba regiona. Zabilležen je i rekordan nivo prijavljenih zaplijena metamfetamina u Jugozapadnoj Aziji, što je povećanje od 50 procenata u 2020. godini u odnosu na 2019. godinu.

I dalje ostaje velika nejednakost u dostupnosti farmaceutskih opioida za medicinske svrhe. U 2020. godini u sjevernoj Americi je bilo 7.500 više doza kontrolisanih lijekova protiv bolova na milion stanovnika nego u Zapadnoj i Centralnoj Africi.

-Konfliktne zone kao magneti za proizvodnju sintetičkih droga

Ovogodišnji izveštaj takođe naglašava i da nezakonite narko-ekonomije mogu da cvjetaju u situacijama sukoba i gdje je vladavina prava slaba, a istovremenomogu i da produžeili podstaknu konflikt.

Informacije sa Bliskog Istoka i iz Jugoistočne Azije sugerišu da konfliktne situacije mogu djelovati kao magnet za proizvodnju sintetičkih droga, koje se mogu proizvoditi bilo gdje. Ovaj efekat može biti veći kada je oblast konflikta blizu velikih potrošačkih tržišta.

Historijski gledano, sukobljene strane su koristile drogu za finansiranje sukoba i da ostvare zaradu. Svjetski izveštaj o drogama za 2022. godinu takođe otkriva da sukobi isto tako mogu da poremete i pomere puteve krijumčarenja narkotika, kao što se desilo na Balkanu, a u posljednje vrijeme i u Ukrajini.

-Mogući rastući kapaciteti za proizvodnju amfetamina u Ukrajini ako sukobpotraje

Došlo je do značajnog povećanja broja prijavljenih tajnih laboratorija u Ukrajini, tj.skoka sa 17 demontiranih laboratorija u 2019. godini na 79 u 2020. godini. U 67 od tih laboratorija su se proizvodili amfetamini, u odnosu na 5 u 2019. godini – što je najveći broj demontiranih laboratorija prijavljenih u bilo kojoj zemlji u 2020. godini.

-Ekološki uticaji tržišta droge

Nedozvoljena tržišta droge, prema Svjetskom izveštaju o drogama za 2022. godinu, mogu imati lokalne, društvene ili individualne uticaje na životnu sredinu. Glavni nalazi kažu i to da je emisija ugljenika prilikom proizvodnje kanabisa u zatvorenom prostoru u prosjeku između 16 i 100 puta veća nego kod proizvodnje kanabisa na otvorenom, i da je karbonski otisak jednog kilograma kokaina 30 puta veći nego kod zrna kakaa.

Ostali uticaji na životnu sredinu uključuju značajno krčenje šuma povezano sa nedozvoljenim uzgajanjem koke, otpad nastao tokom sintetičke proizvodnje narkotika koji može biti 5-30 puta veći od obima krajnjeg proizvoda, kao i bacanje otpada koje može direktno da utiče na zemljište, vodu i vazduh, a isto tako indirektno i na organizme, životinje i lanac ishrane.

–Tekući jaz u liječenju ljudi različitih polova i dispariteti u upotrebi i liječenju od droge

Žene su i dalje u manjini kao korisnici narkotika na globalnom nivou, ali imaju tendenciju da povećaju stopu porasta korišćenja droga i da brže napreduju do poremećaja uzrokovanih upotrebom droga nego muškarci. Žene sada predstavljaju otprilike 45-49 procenata korisnika amfetamina i nemedicinskih korisnika farmaceutskih stimulansa, farmaceutskih opioida, sedativa i lijekova za smirenje.

Jaz u liječenju i dalje je veliki za žene na globalnom nivou. Iako žene predstavljaju skoro jednog od dva korisnika amfetamina, one čine samo jednu od pet osoba na liječenju od poremećaja nastalih upotrebom amfetamina.

Svjetski izveštaj o drogama za 2022. godinu takođe ukazuje na širok spektar uloga koje imaju žene u globalnoj ekonomiji kokaina, uključujući uzgoj koke, transport malih količina droge, prodaju potrošačima i krijumčarenje u zatvore.