UN povodom Svjetskog dana životne sredine: Neophodno hitno zaustaviti ubrzanu degradaciju prirodnog svijeta i uspostaviti oporavak zasnovan na principima održivosti

Milionima životinjskih i biljnih vrsta na planeti Zemlji preti izumiranje, velikim dijelom usljed gubitka prirodnih staništa, dok je svega četvrtina planete netaknuta i još uvijek bezbjedna za vrste koje je naseljavaju. Pored toga, razaranjem šuma i uništavanjem prirodnih staništa patogeni se izmještaju iz njihove prirodne sredine i sa životinjskih vrsta prelaze na novog domaćina – ljude, saopšteno je iz UN-a povodom Medjunarodnog dana zivotne sredine.

Centralna tema ove godine je biodiverzitet – i povezanost ljudskog zdravlja sa narušavanjem biodiverziteta, ukazuju ispred UNICEF-a i Programa UN za životnu sredinu (UNEP).

Trenutna epidemija virusa COVID-19 pokazuje koliko je zdravlje ljudi povezano sa zdravljem planete, ocjenila je stalna koordinatorka UN u Srbiji Fransoaz Žakob

„Moramo ulagati više i brže u drugačije upravljanje prirodnim resursima. Tokom perioda izolacije i karantina usljed epidemije bili smo svjedoci smanjenja zagađenja vazduha i vode kao i emisije ugljen-dioksida širom svijeta, za rekordno vreme. Ovaj privremeni predah pokazuje da možemo napraviti preokret ka pozitivnoj transformaciji. Postoje tehnološka rješenja uz pomoć kojih privreda može biti više zasnovana na prirodi, koja bi omogućila i otvaranje novih radnih mjesta. Moramo promijeniti način na koji proizvodimo energiju na globalnom nivou, zatim naše obrasce potrošnje, poljoprivredne prakse, transport, modele investiranja. To je moguće, izvodljivo, i predstavlja zajedničku odgovornost političkih lidera, velikih privrednika i svih građana,“ izjavila je Žakob.

U poslednjem izvještaju Međuvladine naučno-političke platforme za biodiverzitet i ekosistemske usluge (IPBES) navodi se da trenutni negativni trendovi biološke raznovrsnosti i ekosistema ugrožavanju napredak ka 80 posto potciljeva održivog razvoja koji se odnose na siromaštvo, glad, zdravlje, održivu potrošnju i proizvodnju, vodu, gradove, klimu, okeane i zemljište.

Kako se ukazuje vrijednost usluga koje dobijamo iz prirode procenjuje se na 125-140 biliona američkih dolara godišnje, što je iznos 1.5 globalnog BDP-a. Hrana koju jedemo, vazduh koji udišemo i voda koju pijemo potiču iz prirode. Dok se krećemo ka populaciji od 10 milijardi ljudi na ovoj planeti, moramo prigrliti mogućnosti i vrednosti prirodnog okruženja, a ne raditi protiv njega.

Republika Srbija je jedan od šest evropskih centara biodiverziteta. U Srbiji živi 43,3 procenta vrsta koje naseljavaju Evropu. U skladu sa UN Konvencijom o biološkoj raznovrsnosti ratifikovanoj 2002. godine, Republika Srbija se obavezala da će 17 posto svoje teritorije staviti pod zaštitu. U tom pogledu, poslednjih godina ostvaren je određeni napredak – 2017. godine rezervat biosfere Bačko Podunavlje upisan je u Svetsku listu rezervata biosfere priznatih od strane UNESCO-a. Nacionalni park Đerdap je prva oblast u Srbiji koja je nominovana za pristupanje UNESCO Globalnoj mreži geoparkova. Neophodno je dalje unapređenje održivog upravljanja prirodnim resursima, i uspostavljanje ekoloških mreža poput NATURA 2000.

Podjednako je važno i obnavljanje ekosistema. UN su nedavno proglasile Dekadu obnove ekosistema 2021-2030, koja je jedinstvena prilika da se pojačaju napori na obnovi uz otvaranje radnih mjesta i borbu protiv klimatskih promjena u okviru Agende 2030 i Ciljeva održivog razvoja.

– Pojedinac odgovoran za očuvanje životne sredine

Da bi se čuo glas mladih za o važnim pitanjima koja se tiču životne sredine, i da bi se njihova mišljenja i stavovi uključili u programska i strateška rešenja, UNICEF i UNEP su pozvali mlade u Srbiji da putem platforme U-Report koju administra UNICEF, podele svoje mišljenje i iskustva na ovu temu.

Skoro polovina mladih koji su učestvovali u anketi smatra da je za očuvanje životne sredine prije svega odgovoran pojedinac, dok njih trećina smatra da najvažniju ulogu u tome ima država. Prema mišljenju ispitanika, mladi bi trebalo da budu bolje informisani o zagađenju životne sredine kao i o problemima krčenja šuma i uništavanja prirodnog staništa biljaka i životinja.

Velika većina, čak 94 procenta, slaže se sa tim da bi očuvanje prirode trebalo da bude prioritet čak i po cenu sporijeg ekonomskog razvoja. Kada su u pitanju mjere koje bi trebalo preduzeti u cilju očuvanja prirode, 22 procenta mladih misli da bi se ona sama mogla obnoviti ako bi postojali uslovi za to, 21 posto da proizvodnja i potrošnja treba da budu odgovornije, 20 procenata je za jaču primjenu zakonske regulative, a 18 posto za širu upotrebu obnovljivih izvora energije.

– O Svjetskom danu životne sredine

Od 1974. godine kada je počelo njegovo obilježavanje, Sjvetski dan životne sredine je prerastao u globalnu platformu za širenje svijesti i preduzimanje akcija o urgentnim pitanjima, od zagađenja mora i globalnog zagrijevanja do održive potrošnje i ilegalne trgovine divljim životinjama. Milioni ljudi su tokom godina učestvovali u obilježavanju ovog važnog dana, time doprinoseći promjeni naših potrošačkih navika kao i unaprjeđenju nacionalnih i međunarodnih ekoloških politika.

Kancelarija stalnog koordinatora UN u Srbiji pojašnjava da tim UN u Srbiji (UNCT), kojim rukovodi stalna koordinatorka UN, sastoji se od 19 agencija, fondova i programa UN. Tim funkcioniše na osnovu Okvira razvojnog partnerstva za period 2016-2020 između Vlade Republike Srbije i Tima UN. Okvir razvojnog partnerstva je putokaz za stratešku saradnju na daljem unapređivanju dobre uprave i vladavine prava, razvoja socijalnih i ljudskih resursa, privrednom razvoju, rastu i zapošljavanju, zaštiti životne sredine, borbi protiv klimatskih promjena i izgradnji otpornih zajednica, kao i integrisanju kulture u celokupni proces održivog razvoja.

Fotoilustracija: Kancelarija stalnog koordinatora UN u Srbiji