Turska: Srce arheologije će kucati u Šanliurfi

Počelo odbrojavanje do prvog Svjetskog neolitskog kongresa

Šanliurfa, provincija Turske u jugoistočnoj Anadoliji i dom značajnih lokaliteta kao što su Gobeklitepe i Karahantepe (jedne od najstarijih neolitskih oblasti na svijetu), priprema se da bude domaćin Svjetskog neolitskog kongresa koji će se održati u periodu od 4. do 8. novembra.

Prvi Kongres takve vrste na globalnom nivou ima za cilj da podstakne nove perspektive za razumjevanje neolitskih kultura širom svijeta, a ugostiće oko 1.000 akademika iz više od 64 zemlje i čak 487 institucija.

Ovaj značajan događaj pružiće stručnjacima i ljubiteljima historije jedinstvenu platformu za diskusiju o neolitskim formacijama u različitim regionima i periodima, osvjetljavajući globalnu društvenu kompleksnost tog doba.

– Program Svjetskog neolitskog kongresa

Uspon neolitskih kultura označava jedan od najvažnijih trenutaka u ljudskoj historiji, sa kritičnim uticajem na evoluciju i stanovništvo društva. Nudeći sveobuhvatan uvid u ove kulture, Svjetski neolitski kongres organizuje se pod pokroviteljstvom turskog Ministarstva kulture i turizma i Turske agencije za promociju i razvoj turizma (TGA). Kongres će dovesti u pitanje konvencionalne teorije o neolitskom periodu sa posebnim fokusom na: sedentarni način života, društvene hijerarhije, identitete, vjerovanja i uticaj okruženja, kao i studije iz oblasti bioarheologije, metoda datiranja, fizičke antropologije i geoarheologije. Očekuje se da će ovaj događaj podstaknuti dugoročna istraživanja neolita širom svijeta.

Kongres, koji zajednički organizuju Univerzitet u Istanbulu i Univerzitet Harran, biće održan na Fakultetu za ekonomiju i administrativne nauke Univerziteta Harran u Šanliurfi i obuhvatiće niz razgovora sa akademicima sa prestižnih univerziteta. Tokom ovih naučnih sesija, naučnici će se pozabaviti regionalnim i globalnim perspektivama neolita.

Program Kongresa uključivaće i komemorativne govore u čast preminulih stručnjaka koji su sprovodili arheološka iskopavanja u Šanliurfi, među kojima su Klaus Šmit, Harald Hauptman, Ofer Bar-Josef i Brus Hau. Polaznici će takođe imati priliku da posjete neka od neolitskih nalazišta u Šanliurfi, uključujući Gobeklitepe, Karahantepe, Sajburč, Čakmaktepe i Sefertepe.

– Anadolijsko neolitsko nasijleđe: Taš Tepeler

Jedan od projekata koji je Tursku učinio jednim od vodećih aktera u svijetu neolitske arheologije sa iskopavanjima, konzervatorskim naporima i naučnim publikacijama je „Taštepeler“ (Kamene humke), koji vodi profesor Nedžmi (Necmi) Karul, šef Odsjeka za prahistoriju Univerziteta u Istanbulu.

Taš Tepeler se odnosi na region u i oko Šanliurfe, gdje su veće zajednice počele da žive zajedno u neolitskom dobu i izgradile stalne naseobine i monumentalne strukture za posebne namjene. Tekuća istraživanja u okviru projekta Tas Tepeler se sastoje od lokaliteta Sajburč, Sefertepe, Harbetsuvan, Gurcutepe, Čakmaktepe, Mendik, Kurttepesi, Tašlitepe, Ayanlar, Jogunburč i Jeni Mahalle, kao i na  lokalitetima Karahanbeklitepe, Gobeklitepe,  najpoznatijim naseljima regiona.

Nalazi iz Gobeklitepea, gdje su arheološki radovi u okviru projekta Taš Tepeler prvo počeli, otkrili su da je tokom najranijih faza neolita postojao veoma napredan način života, što je promjenilo dosadašnje paradigme o ranim ljudskim naseljima. Shodno tome, prve zajednice lovaca-sakupljača nisu se naselile iz nužde, već svjesnim izborom vođenim prosperitetom koji im je obezbijedila okolina. Sa svojom 12.000 godina starom historijom, Gobeklitepe je jedno od najranijih poznatih monumentalnih naselja i 18. mjesto Turske na Uneskovoj listi svjetske baštine.

Još jedan značajan projekat u okviru inicijative Taš Tepeler je u toku u Karahantepeu od 2019. godine. Lokalitet, na kome su stotine stubova vidljivi na površini, takođe je otkrio monumentalne strukture slične onima pronađenim u Gobeklitepeu.

– Najnovija otkrića

Svake godine Gebeklitepe i Karahantepe nastavljaju da podstiču globalne arheološke krugove da tragaju za revolucionarnim otkrićima. Prošlog oktobra, najveća poznata ljudska statua otkrivena je u Karahantepeu. Statua, izuzetan primjer prajistorijske umjetnosti, je figura visoka 2,45 metara koja sjedi na nečemu što izgleda kao klupa, za koju se vjeruje da prikazuje muškarca. Arheolozi su takođe pronašli statuu divlje svinje u prirodnoj veličini u Gebeklitepeu. Figura ima tragove crvenih, bijelih i crnih pigmenata na svojoj površini i prva je slikana skulptura životinja u punom obimu iz tog perioda koja je preživjela do današnjih dana.

Nakon ovih otkrića, Karahantepe je prepoznat kao jedan od devet najvažnijih projekata „Istraživanja i izučavanja terena“ 2023. na Šangajskom arheološkom forumu u Kini. Lokalitet je ove godine ponovo zablistao sa prvim otkrićem koje prikazuje životinju u pokretu. Arheolozi su otkrili izrezbarenu figuru divljeg magarca na kamenoj ploči u Karahantepeu.  Gebeklitepe je, s druge strane, nedavno došao do izražaja i sa prvim anadolijskim hljebom.

Anadolija je značajan region koji čuva i nosi blago mnogih kultura, uključujući neolitska naselja, sloj po sloj u budućnost. Da bi osigurala održivost ovog bogatog kulturnog naslijeđa, Turska sprovodi brojna arheološka iskopavanja i projekte restauracije širom svojih historijskih i podvodnih lokaliteta. Dok je zemlja bila na vodećoj poziciji u svijetu sa 720 arheoloških iskopavanja 2023. godine, očekuje se da će ovi projekti  proglašeni za „zlatno doba turske arheologije“ porasti na 750 ove godine, i dostići cifru od 800 do 2026. godine. Ova obimna iskopavanja neprestano doprinose uzbudljivim otkrićima širom Turske.

www.smartvision.rs