Standard: Helikopter s Porfirijem nestajao sa radara, izbjegnuto alarmiranje NATO aviona

Dokle seže stepen organizovanosti svih učesnika ovog brutalnog kršenja procedura, nezakonitog ulaska u crnogorski vazdušni prostor, nezakonitog slijelatanja na poligon policijskog kampa na Zlatici, ipak najbolje govori podatak da se helikopter sa srpskim patrijarhom sedam minuta izgubio sa radara Kontrole letjenja u Podgorici, a da su svi o tome ćutali.

Portal Standard je detaljno istraživao sve okolnosti ovog događaja, koje ćemu prezentovati javnosti – kako je falsifikovana dokumentacija za let, kako je helikopter nestao sa radara, kako je nezakonito sletio u kamp specijalnih jedinica policije u Podgorici, kako je izbjegnuta procedura aktiviranja NATO aviona…

-Umjesto državnog helikopter označen kao civilni

U javnosti je posljednja dva dana stvorena konfuzija u vezi sa tim ko je bio stvarno nadležan za izdavanje sporne dozvole za letjenje za helikopter MUP-a Srbije. Agencija za civilno vazduhoplostvo juče je  portalu Standard odgovorila da je takva dozvola isključivo u nadležnosti Ministarstva vanjskih poslova i Ministarstva odbrane, time indirektno negirajući bilo kakvu vezu sa ovim događajem, jer je, kako su naveli, u pitanju inostrani državni vazduhoplov.

______________________________________________________________________________________________________________________________

Uprava policije Crne Gore je u reagiranju povodom navoda u medijima 4. avgusta navela da je delegacija Srpske pravoslavne crkve (SPC), na čelu sa patrijarhom Porfirijem, u Crnu Goru je ušla u skladu sa odredbama Zakona o graničnoj kontroli.

U tom reagiranju se navodi:

“Juče, 3. avgusta 2022. godine u skladu sa Zakonom o graničnoj kontroli, kojim je između ostalog propisan prelazak državne granice van graničnog prelaza, izvršena je kontrola prelaska državne granice pet osoba na području kampa Sektora policije posebne namjene na Zlatici od strane službenika granične policije.

Prilikom povratka, granična kontrola izvršena je na Aerodromu Podgorica, a prelazak državne granice je u oba slučaja evidentiran u bazi podataka koja se vodi u Stanici granične policije Aerodrom Podgorica, čiji službenici su vršili predmetnu graničnu kontrolu.

U postupku vršenja granične kontrole nije bilo nikakvog obmanjivanja, dok je komandirka Stanice granične policije Aerodrom Podgorica poslove i zadatke obavljala u skladu sa zakonskim nadležnostima, pri čemu je, u konkretnom slučaju, o njenom postupanju, shodno zahtjevu, neposredno nakon dolaska delegacije, upoznat pretpostavljeni načelnik Regionalnog centra granične policije „Centar“, Vasko Aković.

Vasko Aković posjeduje važeće rješenje o rasporedu na radno mjesto načelnika  Regionalnog centra granične policije „Centar“, a o daljem njegovom angažmanu biće odlučeno rješenjem o raspoređivanju shodno Zakonu i novom Pravilniku o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji ministarstva unutrašnjih poslova.

Netačni su navodi o zahtijevima patrijarha Porfirija da određene policijske starješine rukovode policijskim aktivnostima, odnosno da pojedini policijski službenici učestvuju u poslovima njegovog obezbjeđenja”.

______________________________________________________________________________________________________________________________

Međutim, istina je nešto drugačija, upravo ACV je formalno bila nadležna za izdvanje dozvole, na osnovu lažirane dokumentacije u Beogradu. Prema informacijama portala Standard, MUP Srbije je plan leta podnio Kontroli leta u Beogradu. Let je, prema tom dokumentu, tretiran kao „let stranog civilnog vazduhoplova“ sa oznakom „X“, umjesto da nosi oznaku „M“, koja se koristi za državne letjelice.

Oznaka „X“ koristi se u slučajevima, koji nijesu iz kategorija – redovnog avio saobraćaja, vanrednog avio saobraćaj, letovi opšte avijacije i letovi vojnih/državnih vazduhoplova. Time je svjesno izbjegnuto pribavljanje saglasnosti dva nadležna ministarstva Vlade Crne Gore.

–Iz Kontrole leta aerodroma Podgorica s helikopterom morali uspostaviti radio vezu

Nakon što je helikopter MUP-a Srbije dobio potrebne saglasnosti za polijetanje sa aerodroma u Beogradu, Kontrola leta Beograd mu je odobrila polijetanje i omogućila realizaciju leta shodno predviđenom planu. Ulaskom helikoptera u vazdušni prostor Crne Gore, monitoring su, prema procedurama, preuzele terminalna i aerodromska kontrola letjenja Podgorica. To znači da su iz podgoričke Kontrole leta, na monitoru mogli pratili letjelicu od polijetanja iz Beograda, a da su po njenom ulasku u vazdušni prostor Crne Gore sa posadom morali uspostaviti i radio komunikaciju. Ipak, ostalo je nejasno da li je to i učinjeno.

-Kako je vazduhoplov nestajai sa radarske slike, pa uklonio oznaku

Posebno intrigantan momenat je da je ovaj vazduhoplov povremeno nestajao sa radarske slike tokom leta kroz Crnu Goru. Prema pouzdanim informacijama Standarda, helikopter sa patrijarhom Porfirijem je nestao sa radara iznad Kolašina od 8.40 do 8.46,  kada se pojavio iznad Pelevog Brijega. Nakon toga, let se mogao pratiti do dolaska iznad Podgorice u 8.49, kada je ponovo nestao sa radarske slike. Pretpostavlja se da je tada bez zadržavanja sletio u kamp Zlatica, kada je Porfirije napustio ovaj helikopter, koji se u 8.56 časova ponovo pojavljuje na radaru i slijeće na aerodrom u Golubovcima. Simptomatičan podatak je da je, nakon nestanka sa ekrana kod Kolašina, nestala njegova registraciona oznaka za identifikaciju, pa su kontrolori letjenja u Podgorici mogli samo da pretpostave da se radi o istom vazduhoplovu kada se ponovo pojavio na ekranu. U ovakvim situacijama, kada dolazi do gubljenja vazduhoplova sa ekrana i nestanka podatka za njegovu identifikaciju, kontrola letjenja Podgorica je morala upoznati Vazduhoplovni operativni centar VCG ili MUP za angažovanje službe za traganje i spašavanje, što nije učinjeno. Tako sve ukazuje da je Kontrola leta imala pouzdane informacije o vrsti i karakteru leta, krajnjoj destinaciji slijetanja vazduhoplova i smišljenom prikrivanju podataka o njemu u trenutku približavanja destinaciji za slijetanje.

– Ćutali da ne reaguju NATO avioni

Umjesto što su se kontrolori letjenja odlučili na ćutanje, procedure nalazu druga obavezna postupanja – obavještavanje Vazduhoplovnog  operativnog centra Vojske Crne Gore o dešavanjima u vazdušnom prostoru, pa bi za kratko vrijeme NATO borbeni vazduhoplovi bili angažovani da zaštite naš vazdušni prostor ili da pruže pomoć ukoliko je navedeni vazduhoplov izgubio komunikaciju sa kontrolom letjenja. Ova proceduralna obaveza je poznata Kontroli leta Podgorica, jer je propisana Sporazumom za sprovođenje NATO AIR POLICING misije iznad Crne Gore.

– Policijski kamp Zlatica nema dozvolu za slijetanje helikkoptera iz međunarodnog saobraćaja

Standard je istraživao i da li poligon kampa na Zlatici ima odobrenja za slijetanje vazduhoplova iz međunarodnog saobraćaja. Zakon o vazdušnom saobraćaju predviđa da svaki strani vazduhoplov (civilni ili državni) u međunarodnom saobraćaju mora sletjeti na međunarodni aerodrom ili na drugi aerodrom koji nije međunarodni, ukoliko je obezbijeđena primjena propisa o prelasku državne granice. To znači da je ovaj vazduhoplov morao sletjeti na jedan od aerodroma u Crnoj Gori, i da niko nije imao pravo da mu odobri slijetanje na druge površine u Crnoj Gori, osim Agencije za civilno vazduhoplovstvo. Naime, članom 20 je jasno definisano u kojim situacijama je dozvoljeno vanaerodromsko slijetanje i polijetanje. Stav 5 ovog člana kaže da se to odobrava „kod letova za posebne namjene“. To znači da, ukoliko je neko iz ACV dao suglasnost, iako u zvaničnim odgovorima za Standard to osporavaju, onda bi morali i objasniti zašto bi ovo bio let za posebne namjene. Isto bi se moglo reći i za menadžment Uprave policije, koji je dozvolio slijetanje helikoptera i izbjegavanje primjene zakona, kako tokom slijetanja letjelice, tako i tokom kontrole i evidentiranja Porfirija i njegovih saradnika.

Sudeći po svemu prethodno navedenom, jasno je da su sve radnje u vezi sa letom ovog helikoptera precizno dogovorene i planirane, držane u tajnosti van zakonskih procedura, te da je u njima učestovovala Kontrola letjenja Podgorica, ali i Uprava policije. Da li će nadležni organi i crnogorski NATO partneri tražiti detaljnu istragu ovog slučaja, još nije poznato.

Izvor: Standard