Sandžački odbor objavio izvještaj o položaju Bošnjaka u Srbiji

Sandžački odbora za zaštitu ljudskih prava i sloboda objavio je izvještaj „Položaj Bošnjaka u Srbiji – pravni okvir i njegova primjena u kontekstu evropskih integracija“ , nastao krajem 2019. godine.

Izvještaj predstavlja pravno-političku analizu položaja bošnjačke nacionalne manjine u Srbiji u procesu evropskih integracija i može se preuzeti sa linka: http://san-odbor.org/wp-content/uploads/2020/04/Prava-Bos%CC%8Cnjaka-u-Srbiji-konacna-2019_f.pdf

ili direktno na: Prava-Bošnjaka-u-Srbiji-konacna-2019_f

„Položaj Bošnjaka dio je šire teme zaštite prava nacionalnih manjina u Srbiji. Nakon ratova devedesetih, praćenih i sistematskom diskriminacijom i masovnim kršenjima ljudskih prava Bošnjaka u Sandžaku od strane vlasti u Srbiji, nakon 2000. se situacija mijenja, ali nedovoljno brzo niti konzistentno. Različite vlasti nakon 2000. na različite načine se odnose prema manjinskim pravima, koristeći ih uglavnom za političku trgovinu sa manjinskim elitama i za prikupljanje neophodne podrške za Vladu ili za dobijanje pozitivnih ocjena u očima važnih aktera iz inostranstva. Ovakva politika podrazumjevala je odsustvo cjelovite i promišljene strategije o položaju nacionalnih manjina u Srbiji. Ad hoc (u ovu svrhu) rješenja koja dominiraju u ovoj oblasti ne doprinose izgradnji povjerenja nacionalnih zajednica prema državi, niti smanjenju socijalne distance“,  navodi se u uvodu izvještaja koji je radila najeminentnija u najstarija organizacija za zaštitu ljudskih prava i slobodu u Sandžaku.

U tom dokumentu metolodija je prilagođena procesu evropskih integracija, te je u skladu sa tim materija podijeljena po poglavljima iz Akcionog plana za unaprjeđenje položaja nacionalnih manjina, usvojenog 2016. godine.

Izvještajem su na taj način obuhvaćene sve oblasti od značaja za položaj Bošnjaka, od naslijeđa ratnih zločina iz devedesetih i statusnog položaja, preko opisa rada Nacionalnog savjeta, demokratske participacije i učešća u javnoj vlasti, vjerskih sloboda, diskriminacije, do upotrebe jezika i pisma, obrazovanja, kulture, međunarodne saradnje i ekonomskog položaja Bošnjaka u Srbiji.

Izveštaj analizira pravni okvir za zaštitu nacionalnih manjina i dostupne podatke o sprovođenju pravnih normi na terenu, posebno u kontekstu evropskih integracija kada su u pitanju Bošnjaci.

Ukazuje se da su „za države kandidate i uopšte sve koji namjeravaju da uđu u proces evropskih integracija, prava nacionalnih manjina dio su političkih, tzv. Kopenhaških kriterijuma i kao takva su oduvijek igrala ogromnu ulogu“.

Podsjeća se i da su danas Kopenhaški kriterijumi dio pravnih tekovina EU (acquis communautaire) i država kandidat mora da zaštiti ove kategorije stanovništva.

„I dalje ne postoji evropsko zakonodavstvo koje bi regulisalo način i stepen zaštite manjinskih prava, ali EU insistira na nekim ključnim principima. Prije svega, insistira se na ratifikaciji konvencija Vijeća Evrope koje regulišu prava nacionalnih manjima, ali takođe i na implementacija svih odredbi na koje se država obavezala, bilo kroz međunarodne konvencije, bilo kroz domaće zakonodavstvo, ocjenjuje se iz Sandžačko odbora i konstatuje da ove međunarodne obaveze Srbije, ali i norme propisane domaćim zakonodavstvom (uključujući i ustavne norme), predmet su analize izvještaja, kako kroz ocjenu njihove održivosti i relevantnosti u aktuelnom trenutku, tako i kroz ocjenu njihove primjene na terenu.

Izvještaj uglavnom sagledava položaj Bošnjaka u Sandžaku, kao tradicionalnom regionu većinski naseljenom ovom zajednicom. Pored analize i zaključaka, izveštaj donosi i preporuke za unaprjeđenje situacije u svakoj od posmatranih oblasti.

Izradu ovoga izvještaja u okviru projekta „Ravnopravnost, različitost i dijalog u lokalnoj zajednici“ podržala je Evropska unija preko programa EU PRO. Sandžački odbor za ljudska prava i slobode je isključivo odgovoran za njegov sadržaj i on ne predstavlja neophodno stavove Evropske unije.

Izvještaj sažet na 66 strana je trebao da bude promovisan u maju ove godine ali je zbog pandemije koronavirusa to bilo onemogućeno.

Sandžački odbor za zaštitu ljudskih prava i sloboda, sa centrom u Novom Pazaru je legalna, nezavisna, nestranačka i nevladina društvena organizacija, osnovana 1991. godine. Bavi sistematskim prikupljanjem, obradom i prezentacijom dokumentacije o kršenju osnovnih sloboda i prava čovjeka, kršenju prava nacionalnih manjina na području Republike Srbije, posebno u regionu Sandžaka, kontinuiranim praćenjem stanja ljudskih prava i zaštitom od svih oblika njihovog ugrožavanja i diskriminacije, prikupljanjem podataka o ratnim zločinima i kršenju osnovnih sloboda i prava čovjeka u ratu, pomaganjem izbjeglicama, raseljenim licima i ugroženim građanima u saradnji sa humanitarnim organizacijama.