Prije 569 godina osvojen je Istanbul

Na današnji dan, u utorak 29. maja 1453. godine, prije 569 godina, sultan Mehmed II Fatih je osvojio Konstantinopolis, današnji Istanbul. Taj događaj promjenio je tok historije u svijetu. Bio je to, od pojave islama, 16. po redu pokušaj muslimana da zauzmu ovaj grad.

Osmanska vojska na čelu sa sultanom Mehmedom II Fatihom (Osvajačem) zauzela je tadašnji Konstantinopolj, prestolnicu moćnog Vizantskog carstva odnosno Istočnog Rimskog Carstva, čiji je zadnji car je bio Konstantin XI. Od tog dana, grad na Bosforu koji leži na dva kontitenta, postao je prestolnica Osmanskog carstva.

Vođen hadisom (oporukom) Poslanika Muhammeda “Istanbul će se sigurno osvojiti! Divan li je zapovjednik koji ga osvoji i divni li su njegovi vojnici!”, Sultan Fatih je, nakon što su Bizantici lancem zatvorili pristup zaljevu Zlatni rog (Halić) iz Bosfora preko kopna ljudskom snagom prevezao brodove kako bi nastavio opsadu i osvajanje grada koji spaja dva kontinenta.

Danas se zanemaruje činjenica kako u našim krajevima tako i u samoj Turskoj da je Istanbul osvojen 64 godine nakon kosovske bitke (1389) i da je prije prelaska na Bosfor sjedišta sultana bilo u Jedrenama, današnjem Edirenu.

– Bez znanja u medresi nije bilo mjesta ni za sultana

Sultan-Fatih Mehmed-han zemlje koje je osvojio nije prepuštao svome halu, već je radio na njihovoj izgradnji. Nakon osvajanja Istanbula, dok se vraćao u Edirne, sinu Bajezidu naredio je da sagradi jedan dvorac. Nešto kasnije, 1456. godine, sagrađeni su Ejjub-sultan džamija, turbe, medresa, imaret i hamam. Osam crkava preuređeno je u medrese. Pored džamije, koju je sagradio 1470. godine, a koja nosi njegovo ime, osnovao je čuvene Sahn-i seman medrese. U trenucima kada su medrese otvorene, velikan Fatih je poželio da se u tom kompleksu odvoji jedna soba za njega. Međutim, tamošnji muderrisi su mu rekli da, ukoliko želi da ima jednu sobu u medresi, najprije mora ući na ispit, mora postati asistent i u željenoj naučnoj disciplini uraditi rad i dati neko djelo kako bi nakon toga dostigao nivo muderrisa, pa bi tek tada stekao pravo na mjesto u ovom ognjištu nauke. Fatih sultan Mehmed-han, nakon što ispuni sve uvjete koje mu postaviše muderrisi, postade vlasnik odaje u Sahn-i seman medresi.(https://stav.ba/vijest/fatih-mehmed-han-sultan-koji-je-obistinio-poslanikovu-radnosnu-vijest-o-osvajanju-konstantinopola-/1558).

Za 49 godina života osvojio je Bizantijsko carstvo, Trapezuntsko carstvo, Anadoliju, Krim, Transilvaniju (srednja i sz Rumunija i Moldavija), Moreju, Albaniju, srpsku Despotovinu i Kraljevinu Bosnu. Njegove jedinice su konačno kročile i na tlo Italije 1480. godine pod vođstvom Gedik Ahmed-paše. Smrt ga je spriječila u osvajanju Rima. Govorio je 7 jezika (turski, grčki, hebrejski, arapski, perzijski, latinski i slavenski). Matematika, astronomija i teologija dostigle su vrhunac u njegovo doba. Volio je književnost i umjetnost. Pod pseudonimom „Avni“ iza sebe je ostavio Divan – zbirku pjesama.

U državi kojom je vladao izgrađeno je oko 5000 objekata. Uspostavio je državni sistem – kodificirao brojne zakone. Bio je inženjer arhitekture, lično je napravio fizičke i matematičke proračune za jednu od četiri haubice (Šahi top) koje su probile zidine grada.

Kada su mu “mudre glave” iz njegovog tima savjetovale da ipak razmisli da li se upuštati u osvojenje grada, da li postoji snaga za takvu akciju, odnosno da li bi bilo pametno narušiti odnose sa Bizantom te nudili kompromisno rješenje, izgovorio je čuvenu rečenicu: „Treba pokušati nemoguće da bi se spoznale granice mogućeg.“ Kada je opsada grada bila u toku, izveo je jednu od najčuvenijih vojnih taktika kazavši: „Ako su oni toliko pametni da lancima povežu Zlatni rog (rukavac Halič), mi smo toliko ludohrabri da kopnom prabacimo galije.“ I galije su zaista išle kopnom!

Nekima je 1453. bila i ostala “početak zuluma”, drugima je bila i ostala “upotpunjenje poslaničke radosne vijesti”.

Fatih Sultan Mehmet Han, sa 9 godina postao je hafiz, sa 12 sultan, sa 21 godinu osvojio je Istanbul, osvajač dvije imperije, cetiri kraljevstva, 11 kneževina, poznavao je 7 jezika, izumitelj minobacaca, dostojan Poslanikove pohvale, otvorio je jednu eru i zatvorio drugu.

Izvor: Samir Kadribašić, STAV, SNews