Prije 142 godine utvrđene granice Novopazarskog sandžaka

Danas se navršava 142 godine od završetka Berlinskog kongresa 1878. godine na kojem je utvrđena teritorija i granice tadašnjeg Novopazarskog sandžaka.

Na Berlinskom kongresu, održanom 1878. godine, Sandžak je odvojen od Bosne, kao corpus separatum odnosno specijalna (odvojena) oblast, precizno uokviren tada međunarodno utvrđenim granicama Bosne, Kraljevine Srbije, Kraljevine Crne Gore i Kosova.

Karta Sandžaka 1879. Cijela strana berlinskih novina “Neue Illustrierte Zeitung” je posvjećena Sandžaku.(Foto: Arhiva, Damir Gruda)

Teritorija Sandžaka odlukama Berlinskog kongresa dobila je međunarodni protektorat. Tadašnji Novopazarski Sandžak je u periodu od 1878. do 1912. godine bio pod vojnom upravom Austro-ugarske te civilnom upravom Osmanskog carstva.

Kako se danas podsjeća iz Bošnjačkog nacionalnog vijeća (BNV) 13. juli je naročito bitan u modernoj historiji Bošnjaka Sandžaka jer se tada Sandžak prvi put izdvaja kao zasebna cjelina od strane velikih evropskih sila.

Prema Berlinskom ugovoru iz 1878., Novopazarski sandzak, kao dio starog Bosanskog vilajeta, obuhvatao je slijedeće kaze (okruge): Novi Pazar, Sjenicu, Novu Varoš, Prijepolje, Pljevlja, Trgoviste sa Pešterom, Berane, Mojkovac, Bijelo Polje i Kolašin (Vraneš)

“Sandžak je historijska regija, a građani Sandžaka su u dvadesetom vijeku tri puta legitimno iskazali svoju zasebnost i samoopredjeljenje”, saopšteno je iz BNV-a uz podsjećanje da je prvi put, augusta 1917. godine u Sjenici, 12 sandžačkih legitimno izabranih gradonačelnika na Sjeničkoj konferenciji donijelo Rezoluciju sa konkretnim prijedlogom za trajno rješenje statusa Sandžaka i statusa građana Sandžaka.

Drugi put, u Pljevljima 20. novembra 1943. godine, kada je formirano Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Sandžaka – ZAVNOS, čime je Sandžak stekao status federalne jedinice u tadašnjoj Jugoslaviji, sa svojim organima, Skupštinom i Vladom. Federalna jedinica Sandžak, ukinuta je 29. marta 1945. godine suprotno interesima i potrebama građana Sandžaka.

Treći put, na Referendumu održanom 25. 26. i 27. oktobra 1991. godine kada su se građani Sandžaka izjasnili za političku i teritorijalnu autonomiju Sandžaka.

Bošnjačko nacionalno vijeće poklanja posebnu pažnju svim pomenutim datumima, imajući u vidu značaj ovih datuma za posebnost regije Sandžak.