Planeta ubrzala okretanje, postavlja rekord za najkraći dan

Naučnici su zabilježili najkraći dan Zemlje od kada je njen period rotacije počeo da se mjeri visoko preciznim atomskim satovima: 29. juna 2022. Zemljin obrt je završen za 1,59 milisekundi ispod 24 sata.

Zemlja sa Međunarodne svemirske stanice. Planeta je nedavno doživela najkraći dan. Foto: NASA/Reid Viseman

Dan traje 24 sata jer se Zemlja okreće oko svoje ose otprilike svakih 8.640.000 milisekundi. Kratkoročno, ova brzina može fluktuirati za frakcije od jedne milisekunde iz dana u dan. To znači da dužina dana može varirati, ali obično samo za veoma kratke vremenske intervale.

Naša planeta takođe doživljava dugoročne promjene. Ranije je primjećeno da se planeta okreće sporije i da joj treba duže da se završi jedan dan. Kao rezultat toga, sa svakim stoljećem koji prolazi, Zemlji je trebalo nekoliko milisekundi duže da završi okretanje.

Posljednjih godina, međutim, ovaj dugoročni trend se preokrenuo. Čini se da Zemlja ubrzava i da joj je potrebno sve manje vremena da završi svoj obrt, što znači da se dani skraćuju.

U decembru 2020. godine, veb lokacija “Time and Date reported” je izvjestila da je tokom te godine Zemlja doživjela svojih 28 najkraćih dana otkako su naučnici počeli da mjere dužinu dana atomskim satovima 1960-ih.

Kako se navodi 19. jul 2020. je bio rekordno kratak dan te godine kada je Zemlja završila rotaciju za 1,47 milisekundi ispod 24 sata. Rekord je ostao neosporan tokom 2021. prije nego što je oboren za minus 1,59 milisekundi dana 29. juna 2022.

A ni 19. jul 2020. ne bi se dugo zadržao na plasmanu drugog najbržeg dana. Samo mjesec dana nakon što je srušen rekord za najbrži dan, taj drugi dan je ponovo srušen sa trona kada je Zemlja 26. jula 2022. doživjela dan od -1,50 milisekundi.

Naučnici imaju nekoliko ideja o tome šta bi moglo uzrokovati da Zemlja iznenada počne da ubrzava svoju rotaciju i skraćuje dane. Ove ideje mogu uključivati procese u unutrašnjim ili spoljašnjim slojevima planete, okeane, plimu ili čak klimu.

Jedan tim istraživača smatra da bi skraćivanje dana moglo biti povezano sa malim nepravilnim kretanjem u geografskim polovima Zemlje i njenom osom rotacije koja ih pomjera za neznatnu količinu preko njene površine koja se zove ‘Čendlerovo njihanje’.

“Normalna amplituda Čendlerovog kolebanja je oko tri do četiri metra na površini Zemlje, ali je od 2017. do 2020. nestala”, izjavio je za “Time and Date reported” vanredni profesor Univerziteta HSE Leonid Zotov.

Ako se smanjenje dužine dana nastavi, onda može biti potrebno uvođenje negativne prestupne sekunde kako bi se „građansko vrijeme“ mjereno visokopouzdanim atomskim satovima sinhronizovalo sa solarnim vremenom, kretanjem sunca kroz nebo od zalaska do izlaska sunca.

Zotov nije uvjeren da će ova mjera, koja bi mogla da izazove poteškoće nekim računarskim sistemima, biti potrebna. On misli da se dužina dana možda neće skratiti mnogo više.

“Mislim da je šansa od 70 odsto da smo na minimumu i da nam neće trebati negativan skok“, rekao je on.

Ove nedelje Zotov i njegov kolega će predstaviti svoju hipotezu na godišnjem sastanku Društva za geonauke Azije i Okeanije 2022 koji se emituje onlajn.

Autor: Robert Lea

Izvor: space.com