FHP predstavio Izvještaj o suđenjima za ratne zločine u Srbiji: Jedna prvostepena presuda, tri optužnice i državna kampanja protiv prihvatanja presuda tri međunarodna suda

U Srbiji su tokom 2023. godine vođena suđenja za ratne zločine u 27 predmeta, Odjeljenje za ratne zločine Višeg suda u Beogradu donijelo je jednu prvostepenu presudu, dok je Odjeljenje za ratne zločine Apelacionog suda u Beogradu donijelo je pet presuda kojima su pravnosnažno okončani postupci i dva rješenja kojima se ukidaju prvostepene presude i predmeti vraćaju na ponovni postupak, navedeno je u Izvještaju o suđenjima za ratne zločine u Srbiji tokom prošle godine.

Fond za humanitarno pravo(FHP) je tokom 2023. godine pratio sva suđenja za ratne zločine vođena pred odjeljenjima za ratne zločine Višeg i Apelacionog suda u Beogradu.

U izvještaju su za sve predmete dati pregled postupka i osnovni nalazi FHP-a u vezi sa predmetom koji su od značaja za javnost. Veliki broj postupaka za ratne zločine obrađenih u ovom izveštaju traje više godina, te su, kako se predočava, za kompletan uvid u tok postupka i nalaze koji se tiču tih predmeta relevantni i prethodni godišnji izvještaji FHP-a o suđenjima.

“Izveštaj ključnu pažnju poklanja radu Javnog tužilaštva za ratne zločine (JTRZ) i sudova u javnim dijelovima sudskog postupka, a prije svega analizi optužnica i presuda u svakom pojedinačnom predmetu. Rad drugih organa uključenih u procesuiranje ratnih zločina (Služba za otkrivanje ratnih zločina Ministarstva unutrašnjih poslova Srbije, Jedinica za zaštitu i dr.) nije moguće analizirati na nivou pojedinačnih predmeta, jer o tome ne postoje javno dostupni podaci”, objavio je Fond na svom sajtu.

Izvršni direktor Fonda za humanitarno pravo Nenad Golčevski je rekao da je ovaj izvještaj objavljen u kontekstu “kampanje bez presedana koju je vodilo državno rukovodstvo Srbije protv prihvatanja presuda tri međunarodna suda”.

Na predstavljanju izvještaja u Medija centru Beograd ocjenio je da su se vlada i predsjednik Srbije otklonili od principa vladavine prava, čija je osnova prihvatanje sudskih presuda, što uključuje presuda sudova Ujedinjinih nacija, čija je Srbija članica i koja se obavezala da prihvata te presude.

Istakao je da Tužilaštvo za ratne zločine treba da prekine sa praksom zaštite visokopozicioniranih pripadnika VJ, MUP-a i JNA, da se uspostavi saradnja sa pravosuđem Kosova i da se u procesuiranju koriste dokazi koje je prikupio Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju.

“Ovaj izvještaj nedvosmisleno pokazuje pad kvaliteta sudskih procesa za ratne zločine u Srbiji. Toliko je intenzivan i uključuje sve elemente izbornih procesa, a manjkavosti u radu pokazuju se kod svih pravosudnih organa koji su relelevatni za procesuiranje ratnih zločina”, ocjenio je Golčevski i naglasio da je ta manjkavost u ratu TZR, Vijeća za ratne zločine i Visokog savjeta sudstva.

Naglasio ke da takvo stanje nije rezultat nedostataka resursa, stručnosti ili ljudskih kapaciteta, već da je to željeni rezultat vlasti u Srbiji.

“Rezultat koji oni žele su jalove, neefikasne, nekredibilne i netransparentne institucije za procesuranje ratnih zločina”, konstatirao je on.

U izveštajnom periodu JTRZ je, kako navodi, podiglo tri optužnice protiv sedam lica, od čega su dvije optužnice još uvijek u fazi ispitivanja pred nadležnim sudom. Tokom 2023. godine jedan postupak je vođen u odsutnosti.

Ni tokom 2023. godine nije došlo do izvršenja presude Suda BiH iz 2014. godine kojom je Novak Đukić osuđen na 20 godina zatvora. Počevši od 2018. godine kada je veštačenjem utvrđeno da Đukić nije procesno sposoban, vještačenje se obavlja svakih 12 meseci i svaki put je nalaz veštaka isti.

U trenutku izrade ovog izveštaja, na izdržavanju kazne zatvora nalazi se 17 osuđenih, dok se jedan osuđeni, Rajko Kozlina, nalazi u bjekstvu.

U odjeljenju za ratne zločine Višeg suda u Beogradu, tokom 2021, 2022. i 2023. godine priznate su četiri sudske odluke na osnovu zahtjeva dostavljenih od strane BiH, koji se odnose na četiri lica.

Analizi predmeta u Izveštaju prethodi pregled opštih nalaza o suđenjima za ratne zločine tokom 2023. godine, kao i društveno-političkih događaja koji su od značaja za suđenja za ratne zločine.

M. Halilović