Demostat: Građani Srbije izdvojili bliskost sa Crnogorcima, Makedoncima, Bošnjacima i Mađarima

Posljednje istraživanje Demostat je pokazalo da su građanima Srbije najbliži narod u okruženju Crnogorci (trećina ispitanika), Makedonci (četvrtina ispitanika), Mađari i Bošnjaci (po jedna petina). Najmanja bliskost prema Bugarima i Albancima.

IIC Demostat je u periodu od 13. do 22. juna 2022. godine obavio telefonsku anketu na reprezetativnom uzorku od 1203 ispitanika, na temu: Spoljno-političke orijentacije građana Srbije.

U zaključku tog istraživanja se konstatira da su javnomnjenski pogledi na spoljnu politiku obojeni emocijama i obilježeni konfuzijom stavova i protivrečnim pogledima na ono što se dešava u kolopletu u kojem se našla Srbija.

“Uprkos poznavanju činjenica i uprkos prihvatanju interesa kao kriterijuma u međunarodnoj politici, građani Srbije u promišljanju spoljne politike daju prednost emocijama, što onda u tolikoj mjeri boji percepciju međunarodnih odnosa da se u znatnom broju slučajeva ne može govoriti o racionalnim preferencijama”.

U javnom mnjenju građana Srbije dominira mišljenje o Rusima kao narodu koji je najbliži Srbima. Tako misli četiri od deset ispitanika. Znatno iza njih je grupa od pet naroda: Grci (9%), Francuzi i Njemci (po 8%), i Italijani i Mađari (po 6%).

Po mišljenju ispitanika Demostata najvažniji spoljopolitički partner Srbije je Rusija. Tako misli četvero od deset ispitanika. Potom slijedi Evropska unija koju u prvi plan ističe gotovo svaki treći ispitanik. Kina je na trećem mjestu po mišljenju svakog četvrtog ispitanika. I tu je kraj. Rusija, Evropska unija, Kina i niko više.

– EU investirala u Srbiji koliko svi ostali zajedno, građani to ne vide

Građani misle da je po bespovratnoj pomoći Srbiji najviše dala Evropska unija – tako misli svaki treći ispitanik. Potom, po visini bespovratnepomoći Srbiji, po mišljenju građana, slijedi Rusija, a po mišljenju petine građana Kina je značajan davalac ove vrste pomoći. Znatno iza ove trojke su Njemačka i Amerika, koje pominje po 3 procenta građana.

Podaci o bespovratnoj pomoći su nešto drukčiji – evo kako to izgleda za period 2010-2015 u američkim dolarima
(samo one zemlje koje su dale više od 100 miliona dolara): 1) Evropska unija – 4.665.000; 2) Ujedinjeni Arapski Emirati – 1.097.000; 3)Njemačka – 905.000; 4) Japan – 399.000; 5) SAD – 203.000; 6) Švajcarska – 1215.000; 7) Švedska – 106.000. (Izvor podataka: Baza podataka Centra za razvojnu pomoć OECD-a; podaci su neklompletni jer npr. nedostaju podaci za Rusiju, Kinu, Tursku).

Značajno je pomenuti da prema zvaničim podacima investicije EU u Srbiju su velike onoliko koliko investicije svih ostalih zemalja, no to ostaje izvan vidokruga znatnog broja građana. Takođe, izvan pažnje javnosti su zemlje koje se javljaju sa relevatnim investicijama.

Prema podacima Narodne banke Srbije od 2010. do 2019. godie, investicije EU u Srbiju iznosile su oko 70 procenata, Rusije oko 9, Kine oko 3 procenta (no, kinesko učešće u investicijama raste nakon 2018. godine).

-Odnos građana Srbije prema Evropskoj uniji

Generalno, trećina ispitanika smatra da Srbija treba da usaglasi spoljnju politiku sa EU, a gotovo duplo više (33% prema 56%) misli obratno, da ne treba da usaglasi svoju spoljnju politiku sa politikom Evropske unije. – Svaki deveti ispitanik nije znao da odgovori na ovo pitanje, odnosno nije imao formirano mišljenje o ovom problemu.

Donekle slični odgovorima na prethodno pitanje su i odgovori na pitanje da li je uslov za napredovaje Srbije upravo ulazak u Evropsku
uniju. Dvije petine (43%) smatra da Srbija treba da odbije ulazak u EU, nepuna trećina pak smatra da treba da prihvati ulazak. Ovdje imamo i jedan zanimljiv odgovor po kojem Srbija treba da ostane negdje između. Valjda ni da uđe ni da ne uđe, negde na pola puta ili je možda u pitanju savet da Srbija treba da odugovlači sa izjašnjavanjem, što bi verovatno bilo u saglasju sa aktuelnom realnom srpskom politikom.

Na, u ovom trenutku hipotetičkom, referendumu o ulasku Srbije u Evopsku uniju. Trećina ispitanika bi rekla DA, a polovina bi rekla NE, i Srbija bi ostala na Balkanu. No, izgleda da ni ta trećina koja bi glasala za ulazak u EU nije baš najsigurnija, s obzirom na to da i pored pozitivnog stava o ulasku u EU ima nekih nedoumica.

Naime, među onima koji bi Evropi rekli DA, nalazi se 28 posto onih koji se nisu jasno izjasnili oko toga da li Srbija treba ili ne treba da prihvati ulazak u EU. S druge strane, među ispitanicima koji bi se na referendumu izjasnili protiv ulaska u EU, ima 8 procenata onih koji misle da Srbija treba da prihvati ulazak u EU. Pored ovih ima i drugih nesumnjivih protivrečnosti u stavovima građana prema Evropskoj uniji.

-Odnos javnog mnjenja prema ulasku Srbije u EU je isti kao i odnos vlade i njenih medija
prema Evropskoj uniji: “Hoćemo u EU, ali pod našim uslovima”

U izvještaju se konstatira da je odnos građana Srbije prema Evropskoj uniji je pod pritiskom „genetskih“ emocija koje su građene tokom historije ovog naroda, zatim pod pritiskom vladine (Vučićeve) politike i politike medija koji su pod kontrolom vlasti; ali i pod pritiskom politike znatnog dijela opozicionih stranaka i jednog dijela intelektualne elite.

“Konfuzija u tom odnosu prema EU je stvarana sa namjerom i u uvjerenju da se da rasčistiti, ako to bude potrebno”, rezimira istraživački tim na čijem čelu je bio rukovodilac Demostata sociolog, Srećko Mihailović.

U podtekstu politike koja se vodi od strane pomenutih subjekata nalaze stav: „Mi hoćemo u EU, ali pod našim uslovima“ ili „Mi hoćemo u EU, ali da se ništa kod nas ne menja“ ili „Ako nas hoćete, mi smo tu, ovakvi kakvi smo“. Sve u svemu, nekako ispada da mi primamo Evropsku uniju u naš Balkan, a ne oni nas u Evropu!“.

-Više vjeruju Vučiću i naprednjacima nego svim ostalima, rasulo opozicije

Na osnovu ovog rezultata izvlači se i zaključak povjerenje u političke lidere u Srbiji ima gotovo tri četvrtine ispitanika (73%), a tek svaki četvrti ispitanik (27%) izjavljuje da nema povjerenja.

“Ovo je veoma dobar rezultat za lidere ako se uzima u obzir njihov učinak. Nema sumnje da je povjerenje nesrazmerno veće od učinka!”, ističe se i predočava da gotovo natpolovično dominira Aleksandar Vučić sa 46 posto ispitanika koji su izjavili da imaju povjerenje u njegov rad.

U Vučića povjerenje ima više ispitanika nego u sve ostale političke lidere. Gotovo je isti postotak ispitanika koji imaju povjerenje u Vučića (47%) i ispitanika koji izjavljuju da bi glasali za SNS kada bi izbori bili sljedeće nedjelje

Izborne namjjere ispitanika ukazuju na dominaciju Naprednjaka (48% među izborno opredeljenim), stabilnost SPSa (9%) i izvjesno rasulo opozicije u kojoj se izdvaja SSP sa 10% pristalica.

Opozicione stranke ukupno imaju među izborno opredeljenim građanima 43 posto pristalica, pri čemu je sedam partija iznad cenzusa sa ukupno 30 posto glasova, dok ostale stranke ispod cenzusa imaju ukupno 13 procenata glasova. Reklo bi se da opozicija stoji nešto gore nego uoči aprilskih izbora.

U političkoj areni u kojoj se htjela – ne htjela našla Srbija dominiraju četiri aktera: Rusija, Evropska unija, Amerika i Kina. U percepciji političke arene i njenih aktera, građani Srbije problematizuju uglavnom samo Rusiju i Evropsku uniju, Kina je pak skorašnji „igrač“, dok je Amerika ili u sjenci ili se percipira kao igrač koji djeluje preko Evropske unije.

Rusija se vidi kao država naroda koji je najbliži Srbiji (40%), kao najvažniji spoljnopolitički partner Srbije (40%), Putin je lider o kojem građani Srbije imaju najbolje mišljenje (45%), Rusija je na drugom mjestu po obimu bespovratne pomoći (26%), Rusija je na trećem mjestu po obimu investicija u Srbiju.

Evropska unija je prva po obimu investicija u Srbiju (36%) i po obimu bespovratne pomoći Srbiji (35%), Evropska unija je drugi spoljnopolitički partner Srbije (poslije Rusije) – 30%, Srbija treba da usaglasi svoju spoljnu politiku sa EU (33%), Srbija treba da prihvati ulazak u EU (30%), odnosno da to odbije (43%); 34% građana Srbije reklo bi na mogućem referendumu DA, a 51% NE Evropskoj uniji.

Izvor: Demostat