Dan novinara Sandžaka bez “sedme sile”

Prema zvaničnom kalendaru važnih datuma Bošnjačkog nacionalnog vijeća (BNV) danas, 1. februara se obilježava Dan novinara Sandžaka. U znak sjećanja na 1. februar 1932. godine, kada je u Prijepolju izašao prvi broj lista “Sandžak” ovaj daatum je uzet kao Dan Sandžaka.

Ovim povodom sinoć je u Bošnjačkom nacionalnom vijeću održana tribina “Uloga novinara u očuvanju istine i pravde u turbulentnim vremenima”.

Sem ovog događaja i podsjećanja na ovaj datum u naslovima par redakcija “sedma sila” u ovoj regiji kao i da ne postiji.

Pojava lista “Sandžak” uzima se za datum rođenja sandžačkog novinarstva, a u Sandžaku je štampe i novina bilo i znatno prije. Prvi list koji je štampan u Sandžaku, pod nazivom “Lim”, izašao je u Pljevljima, jula 1909. godine. Naziv lista simbolično je odražavao povezanost Pljevalja s ostalim dijelovima Sandžaka. Urednik lista bio je Mehmed Kamil. 1922. godine iz štampe je počeo da izlazi list „Hak“ čiji je osnivač bila politička stranka „Džemijet“.
List „Sandžak“, koji je bio usmjeren na kulturno i ekonomsko podizanje Sandžaka pokrenuo je, uređivao i izdavao Milivoje Žugić, istaknuti intelektualac i novinar iz Prijepolja.
List je, zbog svoje humanističke, političke i socijalne dimenzije koja je naginjala idejama sa kojima se tadašnji režim nije slagao, često zabranjivan. To je i bio razlog da se mijenjalo i njegovo ime.



Nakon što bi ga vlasti zabranile, tako bi se, nakon kraćeg perioda, pojavljivala ista novina ali sa drugačijim imenom. Tako je do Drugog svjetskog rata, list promijenio više imena – od Sandžaka preko Novog Sandžaka pa opet do Sandžaka.
Poseban pečat novinama dao je ugledni intelektualac Sreten Vukosavljević koji će u Drugom svjetskom ratu biti na čelu sandžačke vlade odnosno Zemaljskog antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja Sandžaka (ZAVNOS).
Jedna od nezaboravnih rubrika u „Sandžaku“ i listovima koji su ga nasljeđivali mijenjajući samo ime, svakako su kratke prigodne priče, koje su u listu objavljivane pod naslovom “Sandžačke hićaje”. Ovim kratkim satiričnim pričama ismijavani su mnogi politički događaji onog vremena, režima pa i samog jugoslovenski kralja u nekoliko navrata. Jedine sandžačke novine izlazile su u Prijepolju sve do početka Drugog svjetskog rata.
List „Sandžak“ je ostavio poseban pečat u razvoju novinarstva i pisane riječi u Sandžaku, ali i na društveno-ekonomska zbivanja u ovoj regiji jer se naročito brinuo za opšti interes građana i građanki Sandžaka.

Iako su prošle 92 godine od pokretanja lista “Sandžak”, Sandžek je bez ijednog dnevnog i nedjejnog lista, novina, ili elektronskog medija koji sadržajima pokriva regiju Sandžak. Novinarstvo je svedeno na manje redakcije, pretežno lokalne tv i radio stanice, kao i internet portale, uglavnom uređivačke politike uslovljene i definisane politikama centralnih vlasti u Beogradu i Podgorici i/ili njihovim eksponentima na lokalu u sandžačkim opštinama. Aktivno novinarsko udruženje ili drugi oblik strukovnog djelovanja i solidarisanja među sandžačkim novinarima. ne postoji, naprotiv redakcije i medijski uposlenici su paralizovani i vezani za političke opcije i stranke koje su im i poslodavci.

Za ovu regiju je priča o novinarskim slobodama i slobodnom izvještavanju bez pritisaka posebna i još ni sami novinari nisu uspjeli da je kažu i prikažu.

Divlji portali, nelojalna konkurencija i utjecaj vlasti su u ovoj regiji na poseban način degradirali i u zapećak stavili profesiju za čije obavljanje je potreban intelekt.

Sve je manji broj redakcija sa nezavisnim i samostalnim izvorima finansiranja, što značajno utiče na uređivačke politike i sadržaje. U crnogorskom dijelu Sandžaka se vrši direktan politički utjeca preko postavljeniih direktora i urednika u medijima, dok u srbijanskom dijelu “kontrola i upravljanje medijima” se sprovodi preko konkursa za sufinansiranje medija iz republičkog i budžeta lokalnih samouprava.

M.H.