Damirova potraga za izgubljenim Sandžakom

Autor dokumentarnog filma „Potraga za izgubljenim Sandžakom“, Damir Gruda rekao je da je taj film inspirisan jednom kratkom pričom iz 1909. godine, engleskog pisca H.H. Monro Sakija, a cilj je bio da kroz razne forme i umjetničke izražaje, kao što su karikatura i rock’n rol, pokaže koliko je Sandžak u globalnom okviru nekada bio u fokusu.

Prema njegovim riječima, pored naslova koji je intigrirajući, provokativan i interesantan, filme je nastao iz šireg istoimenog projekta, a zaokružen je u vremenu od Berlinskog kongresa do 1980. godine i dolaska Alena Ginzberga u Novi Pazar.

„Projekat je zamišljen tako da se iz njega iznjedri nekoliko monografija, nekoliko naučnih radova i sada, kao kruna cijelog projekta je nastao i ovaj dokumentarni film. On obuhvata, do sada, opskurne interesantne i do sada, možda nepoznate činjenice u vezi Novopazarskog Sandžaka sa jedne neobične perspektive. Ljudi očekuju da vide neke neobične činjenice koje su do sada poznate, ali ovdje ima nečega što će zaintigrirati ljubitelje rock“n rola, stripa, književnosti i naravno histrorije. Prelazi preko nekoliko perioda, konkretno Berlinskog kongrsa koji je trasirao granice današnje Evrope, ali kroz jednu perspektivu karikature“, kazao je Gruda, istraživač, profesor i publicista iz Novog Pazara.

U okviru dokumentarca, kroz termin Sandžak, prožima se i priča o umjetnosti, karikaturi, historiji, muzici…

„Jedan rok kritičar je dao jednu inteersantnu analizu ove američke grupe „The Sanjak od Novi Pazar“ koja je totalno bila nepoznata. Njih sam izvukao iz konteksta nečega što do sada nije bilo poznato, direktno kontaktirajući sa članovima grupe“, navodi Gruda i ističe da je projekat, uz puno rada, trajao nekoliko godina.

Cilj autora je bio da se pokaže koliko je Sandžak nekada imao geostratešku poziciju, ne samo u Evropi.

„Ovo je prvi put da smo načeli neku tematiku koliko je Sandžak, u određenom vremenskom periodu, bio u fokusu, naročito u vrijeme Berlinskog kongresa, balkansih ratova, Prvog svjetskog rata. Američki mediji tvrde da je ta neka geopolitička pozicija Novopazarskog Sandžaka izazvala Prvi svjetski rat., ne atentat u Sarajevu. Cijela priča se odvija praćanjem spoljašnjih medija, ne unutrašnjih, jer ih nismo imali dovoljno“, konstatira Gruda pred premijeru dokumentarca o Sandžaku.

Dokumentarac, ističe Gruda, u stvari istražuje izgubljene identitete.

„Mi smo ga izgubili pa smo ga tražili, nametnuto nam je nešto drugo. Taj bošnjački identitet je u fokusu, i sandžački naravno, kao jedna vrsta podidentiteta“, kazao je Gruda izrazivši očekivanje da će ovaj dokumentarac o Sandžaku uskoro biti prikazan u Beogradu i Sarajevu.

Nakon projekcije filma, a u povodu obilježavanja 20. novembra, Dana Sandžaka, u Glanom uredu BNV-a večers će se održana tribina „Sandžak, Srbija i Evropa Potraga za izgubljenim identiteima između historije, nacije i teritorije“.

Damir Gruda je autor knjige “Bosna i Sandžak u satiričnoj i ilustrovanoj periodici (1878-1918)“, izložbe “Sandžak u stranoj karikaturi i likovnoj umjetnosti krajem 19. do sredine 20. vijeka”, kao i spota “The Sanjak of Novi Pazar”, također nastalog u okviru projekta “Searching for the lost Sanjak”. Pjesmu je napisao Američki kolumnist i pjesnik Sumuel McCoy davne 1912.

Medin Halilović