B(r)ez komentara: “Pazi gradilište” na mjestu sa najvećim stepenom zaštite u Novom Pazaru

Sa postavljenim upozorenjem “Pažnja gradilište” na trotoaru ulice Prvog maja i bez ikakvog istaknutog obavještenja i elemenata zaštite “Česma kod Medrese” u Novom Pazaru, kao jedan od najstarijih sačuvanih objekata ove vrste u ovom gradu, ostala je u senci novog objekta medrese.

Novi velelepni objekat medrese u izgradnji je na par desetina metara od Altun Alem džamije, gabaritima je iznad trotoara, a široj javnosti. ni iz Mešihta IZ-e Srbije, niti iz Gradske uprave Novog Pazara, nije saopšteno pod kojim uslovima i dozvolama je nastavljena izgradnja ovakvog objekta na mjestu od izuzetnog kulturno-historijskog značaja.

Prema zvaničnim podacima prostor na kom se izvode radovi je, kao dio očuvane autentične novopazarske čaršije, područje sa najvećim stepenom zaštite.

Novopazarska tvrđava sa starom čaršijom i kompleksom oko Altun alem džamije (stara čaršija) obuhvata ulicu Prvog maja) , navodi se u Odluci o proglašavanju za kulturno dobro-prostorno kulturnu i historijsku cjelinu Novopazarske tvrđave sa starom čaršijom i kompleksom oko Altun Alem džamije, broj 633-5/85, od 7. juna 1985. godine, donijeta od strane Skupštine opštine Novi Pazar.

Također, Odlukom o utvrđivanju nepokretnih kulturnih dobara od izuzetnog i od velikog značaja Stara čaršija koja obuhvata ulicu Prvog maja utvrđena je za nepokretno kulturno dobro-prostornu kulturno-historijsku cjelinu od izuzetnog značaja (Službeni glasnik SRS, br. 14/79).

-Nezaštićeno “vrelo života”

“Česma kod Mederese” iz 15. vijeka koju Evlija Čelebija spominje jedna je od devet česama u Novom Pazaru “iz kojih teče voda čista kao vrelo života”.

Vodu je dobijala sa gradskog jaza. Služila je medresantima za uzimanje abdesta, a prolaznicima za osvježenje.

“Vjerovatno je česma i starija od Gazi Isa-begove medrese (ranije Sinan-begova medresa) koja datira iz 15 vijeka”, konstatuje se u historijskih izvorima (Novopazarski zbornik) koji opisuju jednu od rijetko sačuvaih česama iz osmanskog doba u užem gradskom jezgru Novog Pazara.

Turski putopisac Evlija Čelebija je u svojim defterima iz 1661. godine, zabilježio o Novopazarskim česmama sljedeće:
“Postoji devet česama, iz kojih teče voda čista kao vrelo života. Sve te vode razvedene su iz rijeke Raške. U čaršiji i na pazaru nalazi se još četrdeset česama, koje su podigli dobrotvori za dušu mučenika sa Kerbele, koji su poginuli od žeđi”.

Mešihat Islamske zajednice u Srbiji je krajem febrrar 2021. godine je na tom prostoru započeo izgradnju objekta muške medrese „Gazi Isa-beg“.

Od strane republičkih i lokalnih insitucija “Česma kod Medrese” do sada nije bila restaurirana niti zaštićena od daljeg propadanja.

M.H.