BNV: Revidiranje idejnog rješenja Sjeverne tabije Novopazarske tvrđave sa kulom Džephanom

Izvršni odbor Bošnjačkog nacionalnog vijeća usvojio zaključke sa Okruglog stola „Zaštita kulturno-historijskog naslijeđa, osvrt na kulu Džephanu“, kojima se konstatira da prilikom izrade projekta rekonstrukcije Sjeverne tabije Novopazarske tvrđave sa kulom Džephanom nije ispoštovana zakonska procedura u skladu sa Zakonom o nacionalnim savjetima nacionalnih manjina i Zakona o kulturi Republike Srbije.

“Ne smije se pristupiti istraživanju, a posebno novim rješenjima u zaštiti i obnovi ili revitalizaciji kulturno – historijskih objekata i arheoloških lokaliteta od posebnog značaja za bošnjački narod i zajednicu bez prethodnog odobrenja Bošnjačkog nacionalnog vijeća koje bi kroz svoje odbore i stručna tijela dalo adekvatno mišljenje“, navodi se u tom dokumentu. BNV-a.

U zaključcima se ukazuje da svakom kulturnom dobru treba pristupiti prema principima i kriterijima međunarodnih dokumenata ratifikovanih od strane Republike Srbije, sa posebnim akcentom na Okvirnu konvenciju Vijeća Evrope o vrijednostima kulturnog naslijeđa za društvo (FARO konvencija, 2005).

“Okvirna konvencija Vijeća Evrope o vrijednostima kulturnog naslijeđa za društvo naglašava vrijednosti i mogućnosti razboritog korištenja kulturnog naslijeđa. Konvencija ističe da svi imaju pravo na korištenje kulturnog naslijeđa, a posebno skupina kojoj ono pripada. Cijeli proces promatrati u svjetlu njegovog značaja u historijskom urbanom krajoliku Novog Pazara, a posebno sa stanovišta da je kulturno pamćenje selektivno i sistematski razarano i da ljudi u Novom Pazaru imaju potrebu za uspostavom kontinuiteta u integralnom kulturnom pamćenju kroz rekonstrukciju fizičkog okvira koji to pamćenje osigurava“, navodi Izvršni odbor BNV-a i dodaje da ristup Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture sa akademskog stajališta je moguće opravdati, ali je njegova upitnost zasnovana na otuđenosti od stava i potreba ljudi kojima to naslijeđe služi i koji to naslijeđe održavaju kao svoje kulturno pamćenje.

IO BNV predočava da je projekat, prema izlaganju predstavnika Grada Novog Pazara, i dalje u fazi idejnog rješenja, te je neophodno pristupiti revidiranju idejnog rješenja, osigurati inkluzivnost i zasnovati ga na participaciji prije svega onih ljudi koji se sa ovim mjestom kulturnog naslijeđa identificiraju.

Bošnjačko nacionalno vijeće će u najkraćem roku formirati komisiju za kulturno-historijsko naslijeđe koji će dati prijedlog mjera zaštite za potrebe revidiranja idejnog rješenja Sjeverne tabije Novopazarske tvrđave sa kulom Džephanom.

„Bošnjačko nacionalno vijeće će zatražiti od Grada Novog Pazara da iznova, javno, transparentno, u skladu sa međunarodnim i domaćim zakonodavstvom sprovede kompletnu proceduru obnove i zaštite Sjeverne tabije Novopazarske tvrđave sa kulom Džephanom kako bi se došlo do najboljeg rješenja prihvatljivog za lokalnu zajednicu“, poručuju iz BNV.a.

Kako je na okruglom stolu više puta, od strane predstavnika Zavoda za zaštitu spomenika kulture, spomenuto da nije poznato šta je autentični sloj, iz BNV-a napominju da je u savremenoj doktrini zaštite „svaki sloj atribut neke vrijednosti i time ima potencijal da nosi autentičnost“.

„Međutim, uvijek je posljednji poznati sloj predmet zaštite, a stariji se slojevi interpretiraju ili pokazuju samo ako to ne narušava integralnost posljednjeg sloja“, rezimira se u zaključcima.

U obrazloženju ovih zaključaka piše da je pravn osnov za njihoo donošenje sadržan je u članu 7. stav  5. tačka  2) i članu 10. stav 1. tačka 14) Zakona o nacionalnim savetima nacionalnih manjina, kao i u članu 14. stav 1. tačka 19), članu 14a. i  članu 42. stav 1. tačka 5) Statuta Bošnjačkog nacionalnog vijeća u Republici Srbiji.

Na okruglom stolu „Zaštita kultuno-historijskog naslijeđa; osvrt na kulu Džephanu“ koji je organizaovalo Bošnjačko nacionalno vijeće nakon najave obnove Sjeverne tabije Novopazarske tvrđave sa kulom Džephanom, i nakon što je ova tema izazvala veliku polemiku stručne i šire javnosti, pozvani su predstavnici Grada Novog Pazara, Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, Muzeja „Ras“ Novi Pazar, Muzeja Sarajeva, Federalnog ministarstva prostornog uređenja, Centra za kulturno naslijeđe i istaknuti pojedinci koji se svojim stručnim radom i angažmanom zalažu za očuvanje kulturno-historijskog naslijeđa Novog Pazara.

Osim Muzeja „Ras“ Novi Pazar, koji je inače sproveo arheološka istraživanja na Sjevernoj tabiji Novopazarske tvrđave, a koja su bila osnov za otvaranje teme obnove, sve ostale institucije i pojedinci su se odazvali pozivu Vijeća.

Nakon otvaranja okruglog stola i uvodnog izlaganja predstavnika Bošnjačkog nacionalnog vijeća predstavnici Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture Beograd su usmenim izlaganjima predstavili projekat revitalizacije Sjeverne tabije Novopazarske tvrđave i kule Džephane u savremenom duhu koji smatraju jedinim ispravnim i opravdanim metodološkim postupkom jer, po njihovom mišljenju, za potpunu rekonstrukciju autentičnog izgleda se nisu stekli uslovi niti se ima podataka, osim par fotografija najmlađe faze objekta iz 20. stoljeća.

Učesnici okruglog stola ispred Grada Novog Pazara, koji je nosilac projekta su, između ostalog, naglasili da prva faza obuhvata konzervaciju Bedema, a da se tek u drugoj fazi izvode spomenuti radovi, da projekat nije dobio građevinsku dozvolu i da nije konačan.

Arhitekte, učesnici okruglog stola iz Novog Pazara su se izjasnili da nisu za savremenu revitalizaciju već za autentičnu rekonstrukciju porušene kule Džephane i Sjeverne tabije Novopazarske tvrđave, za pogled sa Bedema koji je vijekovima najutentičniji prostor u gradu opjevan i u pjesmama. A profesor prava iz Novog Pazara je skrenuo pažnju da u proceduri izrade projekta nisu ispoštovani zakoni i međunarodne konvencije koje je Srbija ratifikovala.

Stručnjaci iz Bosne i Hercegovine su iznijeli stav da postoji veliki broj fotografija kule Džephane i prije i nakon što je pogođena granatom 1917. godine, na osnovu kojih je moguće utvrditi autentični izgled kule Džephane, a sve u skladu sa Okvirnom konvencijom Vijeća Evrope o vrijednostima kulturnog naslijeđa za društvo (FARO konvencija, 2005) koju je Republika Srbija ratifikovala.   

„Nakon završenih izlaganja i rasprave utvrđen je prijedlog zaključaka na osnovu kojih je Izvršni odbor Bošnjačkog nacionalnog vijeća usvojio zaključke“, saopšteno je iz predstavničkog tijela Bošnjaka u Srbiji.

Okrugli sto „Zaštita kulturno-historijskog naslijeđa, osvrt na kulu Džephanu“, organizovan u Glavnom uredu Vijeća u Novom Pazaru, 9. novembra 2023. godine, okupio je značajan broj predstavnika institucija i akademske i stručne javnosti regiona koji su na dva panela iznijeli stručna mišljenja na, javnosti predstavljen, projekat rekonstrukcije Sjeverne tabije sa kulom Džephanom na Novopazarskoj tvrđavi.

Na ovom skupu je učestvovala utemeljiteljica Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine i direktorica Centra za kulturno naslijeđe Dr. Amra Hadžimuhamedović, arhitekta, autorica projekta, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture, Beograd Jovana Šunjevarić, profesor pravnih nauka na Državnom univerzitetu u Novom Pazaru (DUNP) prof. dr. Senad Ganić, arhitekta konzervator, Federalno ministarstvo prostornog uređenja u Bosni i Hercegovini Nervin Dacić, historičar umjetnosti, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture, Beograd, Sanja Kesić Ristić,  muzejski savjetnik – arheolog, Muzej Sarajeva Adnan Muftarević, muzejski savjetnik – arheolog i historičar, Muzej Sarajeva Mirsad Avdić,  konzervator kamena, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture, Beograd  Desimir Tanović, historičar umjetnosti i arheolog, magistar slikarstva;Mr. Medžid Fakić, arhitekta, Grad Novi Pazar Aladin Zećirović, arhitekte iz Novog Pazara Admir Marovac i Tarik Brunčević, arhitekte iz Zavod za urbanizam grada Novog Pazara Naser Mihović, arhitekta i Emir Ašćerić, član odbora za kulturu Bošnjačkog nacionalnog vijeća (BNV) i arhitekta Ishak Kamberović, kao i doktor književno-historijskih nauka, predsjednik IO Bošnjačkog nacionalnog vijeća (BNV) Fuad Baćićanin.