Pokrenut projekat “Neopazar”, za Novi Pazar iz doba neolita i najstarije kulture na ovim prostorima

U novopazarskom Muzeju “Ras” prezentovani su rezultati geofizičkih snimanja lokaliteta Požežina, mjesta otkrića neolitskih figurina, starih više od 7000 godina. Najsavremenije metode nedestruktivnih arheoloških istraživanja pokrenule su projekat “Neopazar” koji bi trebao da ukaže na najstariju kuturu zajednice koja je živjela na ovim prostorima.

Arheolog Mustafa Baltić je podsjetio da, prije nego što je pronađena figurina “Pazarka” nisu znali šta je zapravo taj lokalitet u Požežini i nakon snimanja ih je potaklo da se na tom mjestu može naći naselje, vrlo vjerovatno, neolitsko koje je na tom mjestu bilo prijr sedam hiljada godina i trajalo je duži vremenski period.

“Vrlo vjerovatno se radi i o kućama, a sve to ćemo moći da ustanovimo i u potpunosti potvrdimo tek nakon arheoloških iskopavanja. Geofizićka snimanja su potvrdila da se zaista radi o naselju i da imamo ostatke neolitskih kuća”, rekao je Baltić, najavivši da će naredne godine u Požežini početi iskopavanja.

On je otkrio da se taj projekat zove “Neopazar”, kao Novi Pazar iz neoolita, kao i da ćer se za razliku od projekata iz srednjeg vijeka, osmanski period i naslijeđe, ovaj koji je vezan za prahistoriju istraživati na duži period.

“Očekujemo da ustanovimu najstariju prošlost prostora na kojem živimo. Na Dohoviću i Neprelju nismo to mogli da nađemo, nemamo materijal odatle i nadamo se da ćemo to naći u Požežini. To će biti jedni sistematsko istraživanje na osnovu kojeg ćemo znati kako je prije sedam hiljada godina živjela ovdje i imala kulturu”, predočio je Baltić u svojstvu rukovodioca tog projekta.

Dejav Vučković, predavač geofizike sa Rudarsko-geološkog fakulteta u Beogradu istakao je da sa povšine i velikih udalkjenosti može da se detektuju arheološki objekt, većih i manjih dimenzija.

U geofizici se primjenjuje nekoliko metoda u arheologiji, najčešće magnetometrijom, posebno arheoloških ostataka iz neolita i paleolita, gdje ne postoje čvrsti ostaci u obliku opeke ili kamena i onda je potrebno oslanjati se na oriske koja ostavljaju ložišta na kojima postoje promjene u materijalu.

U istraživanju lokaliteta Požeđina upotrebljena je mahnetnometrijska i elektrometrijska metoda kako bi se potvrdio nekakv ostatak.

“Daljim arheolođkim istraživanjima, otvaranjem sondi i pažljivom otkrivanjem tog materijala, utvrdite će se šta je u pitanju.”, rekao je profesor Vučković.

Prahistorijska antropomorfna figurina pronađena je u decembru 2022.godine u ataru sela Požežina, kod Novog Pazara, Ta glinena figura, kako se procjenjuje, je stara 7.000 godina, kolokovijalno su je nazvali “Pazarka”, što je običaj sa prvo pronađenim figurinama poput Vinčanke, Vidovdanke.

Ta figura jedio stalne postavke Muzeja “Ras”, a pronađena je prilkom zemljanih radova za gasovod. Glinena figurina hronološki pripada vinčanskoj kulturi i to najstarijoj fazi i ukazuje da su na području ovog kraja postojale ljudske zajednice od najstarijh vremena i da su procjene da figurina potiče sa početka petog milenijuma stare ere.

Medin Halilović