Tri decenije od osnivanja Bošnjačkog nacionalnog vijeća

Bošnjačko nacionalno vijeće će 11. maja 2021. godine obilježiti 30 godina od osnivanja Vijeća i 30 godina bošnjačke nacionalne zastave.

Iz BNV-a je upućen poziv za učešće u obilježavanju ovog značajnog jubileja i predstavljen Program obilježavanja 11. maja – Dana bošnjačke nacionalne zastave i 30-te godišnjice osnivanja Bošnjačkog nacionalnog vijeća:

Bošnjačko nacionalno vijeće je, kao najviše predstavničko tijelo sandžačkih Bošnjaka u Republici Srbiji, osnovano je 11. maja 1991. godine, pod imenom Muslimansko nacionalno vijeće Sandžaka (MNVS). Za predsjednika Vijeća izabran je Sulejman Ugljanin. Do 2003. godine Vijeće djeluje i radi pod nazivom Bošnjačko nacionalno vijeće Sandžaka (BNVS), a nakon 2003. godine kao Bošnjačko nacionalno vijeće (BNV).

U vrijeme svog osnivanja Bošnjačko nacionalno vijeće bilo je odgovor na etničko čišćenje i teror kojeg je režim Slobodana Miloševića sprovodio nad bošnjačkim narodom na području Sandžaka i šire.

U periodu od osnivanja do 2003. godine, Bošnjačko nacionalno vijeće Sandžaka i njegovi predstavnici učestvovali su na velikom broju međunarodnih konferencija i drugih skupova posvećenih rješavanju krize u bivšoj Jugoslaviji: Mirovnoj konferenciji o Jugoslaviji, u Londonu, od 26. do 28. avgusta 1992. godine, Mirovnoj konferenciji u Ženevi, 16. i 17. septembra 1992. godine, i drugim. Zahvaljujući aktivnostima Bošnjačkog nacionalnog vijeća i njegovih predstavnika u tom periodu pitanje ostvarenja nacionalnih prava sandžačkih Bošnjaka i statusa Sandžaka internacionalizovano je na najvišem evropskom i svjetskom nivou.

Na osnovu preporuka Međunarodne konferencije o bivšoj Jugoslaviji, tzv. Haškog dokumenta, BNVS je izradilo i, 6. juna 1993. godine, usvojilo Memorandum o specijalnom statusu. Osnova za donošenje tog dokumenta bio je referendum za autonomiju Sandžaka, sproveden u periodu od 25. do 27. oktobra 1991. godine. Od ukupno 264.156 birača, na tom referendumu je učestvovalo njih 187.473, odnosno 70,19 posto ukupnog biračkog tijela, od čega se 183.302 birača (ili 98,90 posto glasalih) izjasnilo za političku i teritorijalnu autonomiju Sandžaka s pravom priključenja nekoj od republika tadašnje Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ).

Sulejman Ugljanin, predsjednik BNVS, u sjedištu UN u Njujorku

U Memorandumu o specijalnom statusu za Sandžak je posebno naglašen značaj pravednog i mirnog rješenja statusa bošnjačkog naroda Sandžaka, doprinos uspostavljanju trajnog mira i sigurnosti u ovom dijelu Evrope, kao i doprinos opštoj demokratizaciji u ostatku Jugoslavije, što je označeno kao jedan od uslova za međunarodno priznanje SRJ i ukidanje sankcija, čime bi Sandžak postao značajan činilac mira i stabilnosti na ovim prostorima. Memorandum je predviđao autonomiju za Sandžak u okviru tadašnje Savezne Republike Jugoslavije, odnosno Srbije i Crne Gore.

U skladu sa novim političkim i društvenim okolnostima, uspostavljenim krajem prošloga stoljeća, i u duhu Dejtonskog sporazuma, kojim je okončan rat u Bosni i Hercegovini, i drugih domaćih i međunarodnih dokumenata i njihovih odredaba o specijalnim odnosima dijelova naroda sa svojim maticama, Bošnjačko nacionalno vijeće Sandžaka, 19. jula 1999. godine, usvojilo je Memorandum o autonomiji Sandžaka i specijalnim odnosima sa Bosnom i Hercegovinom, kao platformu za rješenje statusa Sandžaka i statusa Bošnjaka u SRJ, na osnovu dijaloga i mirnim putem.

Demokratske promjene u Srbiji, 5. oktobra 2000. godine, otvorile su novo poglavlje u političkom životu sandžačkih Bošnjaka. U izbornoj kampanji za tadašnje predsjedničke izbore Bošnjačko nacionalno vijeće podržalo je demokratske snage u Srbiji, okupljene u Demokratskoj opoziciji Srbije (DOS), i pozvalo sve Bošnjake da glasaju za zajedničkog demokratskog kandidata opozicije, što je rezultiralo padom režima Slobodana Miloševića.

– Bošnjačko nacionalno vijeće 2003-2012.

U novonastalim društvenim okolnostima, a nakon zakonskog regulisanja položaja manjinskih nacionalnih zajednica u tadašnjoj Saveznoj Republici Jugoslaviji, kasnije Srbiji i Crnoj Gori, 6. septembra 2003. godine, u Novom Pazaru, održana je Elektorska skupština za izbor Bošnjačkog nacionalnog vijeća u Srbiji i Crnoj Gori, nakon čega prestaje sa radom Bošnjačko nacionalno vijeće Sandžaka (BNVS).

Sa prve Elektorske skupštine BNV-a 2003. godine u Novom Pazaru

Za predsjednika Bošnjačkog nacionalnog vijeća ponovo je izabran Sulejman Ugljanin, a za predsjednika Izvršnog odbora Esad Džudžević. Istovremeno, za potpredsjednike Vijeća izabrani su: Bajram Omeragić, Vasvija Gusinac, dr. Izudin Hadžagić i dr. Amer Halilović. Konstitutivnim aktima Vijeća formirani su resori, kao operativna tijela Izvršnog odbora, i odbori za pojedine oblasti djelovanja i rada, u skladu sa zakonom.

Statutom Bošnjačkog nacionalnog vijeća, koji je usvojen na konstitutivnoj sjednici održanoj 13. septembra 2003. godine, Bošnjačko nacionalno vijeće određeno je kao najviše zastupničko tijelo bošnjačke nacionalne zajednice u Srbiji, u područjima službene upotrebe jezika i pisma, obrazovanja, kulture i informisanja na bosanskom jeziku. Osamostaljivanjem Crne Gore 2006. godine Bošnjačko nacionalno vijeće nastavlja da funkcioniše u okvirima Srbije.

U skladu sa Statutom, i Zakonom određenim nadležnostima, Bošnjačko nacionalno vijeće je, u periodu od 2003. do kraja 2009. godine, donijelo niz značajnih dokumenata – deklaracija, odluka, rješenja i drugih akata, u cilju ostvarivanja prava pripadnika bošnjačkog naroda u Republici Srbiji, njihovog daljeg razvoja i unaprjeđenja. Predstavnici Bošnjačkog nacionalnog vijeća učestvovali su u radu mnogih domaćih i međunarodnih konferencija o položaju i pravima manjina kod nas i u svijetu, a u tom periodu Bošnjačko nacionalno vijeće donijelo je i svoje najznačajnije odluke: o nacionalnim simbolima (grbu i zastavi), nacionalnim praznicima, nacionalnim nagradama i priznanjima i nacionalnim manifestacijama sandžačkih Bošnjaka.

Značajan doprinos predstavnici Bošnjačkog nacionalnog vijeća dali su u izradi prijedloga novog Zakona o nacionalnim savjetima nacionalnih manjina (2009.), na osnovu kojeg je značajno unaprijeđen sistem zaštite manjinskih prava i znatno pojačana ovlašćenja nacionalnih vijeća manjinskih naroda u Republici Srbiji.

Međutim, nakon toga dolazi do zaustavljanja procesa ostvarivanja kolektivnih identitetskih prava bošnjačkog naroda u Sandžaku i Srbiji. Bošnjačko nacionalno vijeće je Deklaracijom o položaju sandžačkih Bošnjaka u Republici Srbiji od 27. juna 2009. godine upozorilo državne vlasti na tu činjenicu. A zatim brojnim pismima,projektima, obraćanjima u Narodnoj Skupštini, održavanjem tribina i okruglih stolova, Vijeće je pokušalo da izvrši pritisak na Vladu da deblokira taj proces, ali bezuspješno. BNV donosi Odluku o utvrđivanju tradicionalnih naziva jedinica lokalne samouprave, naseljenih mjesta i drugih geografskih naziva na bosanskom jeziku, na području Novog Pazara, Tutina, Sjenice i Prijepolja, izrađuje Model obrazovanja za sandžačke Bošnjake, Strategiju informisanja na bosanskom jeziku i osniva Zavod za kulturu. O tome je štampana knjiga “Zaustavljeni proces” na bosanskom i engleskom jeziku kako bi se šira domaća i međunarodna stručna i politička javnost upoznala sa upornim odbijanjem srbijanskih vlasti da poštuju želju bošnjačkog naroda da uživa sva svoja kolektivna prava garantovana Ustavom, zakonima i evropskim standardima.

U međuvremenu održani su neuspješni izbori za novi saziv Bošnjačkog nacionalnog vijeća 6. juna 2010. godine nakon čega je aktuelni saziv Vijeća nastavio da obavlja sve Ustavom i zakonima prenijete nadlježnosti. Ta činjenica poslužila je kao dodatni alibi državi da ne poštuje prava Bošnjaka.

BNV donosi 1. marta 2012. godine Rezoluciju o položaju i ostvarivanju prava bošnjačkog naroda u Srbiji, a zatim i Proglas bošnjačkom narodu i građanima Sandžaka kao praktično uputstvo bošnjačkim partijama i udruženjima na koji način da dodatno izvrše pritisak na državne vlasti da priznaju u potpunosti bošnjački nacionalni identitet i nastavak ostvarivanja kolektivnih prava i ispravljanja grešaka koje država Srbija čini prema pripadnicima bošnjačkog naroda u Srbiji. Bošnjačka rezolucija je i dokument oko kojeg može da se ostvari nacionalni konsenzus i zajedništvo unutar bošnjačkog nacionalnog korpusa u Sandžaku.

U tom cilju BNV donosi 6. aprila 2012. godine i Odluku o proglašenju Himne sandžačkih Bošnjaka “Ja sin sam tvoj”, čime je zaokružen proces samoidentifikacije bošnjačkog naroda u Srbiji.

Izvor: BNV